(Mammalia)
jedna z sześciu gromad podtypu kręgowców (obok bezżuchwowców, ryb, płazów, gadów i ptaków); ok. 8 tys. gat., w Polsce ok. 80; zróżnicowane pod względem wielkości i budowy ciała, największe dochodzą do dł. 30 m (płetwal błękitny), najmniejsze do 4,5 cm (Suncus etruscus); zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne, większość żyje na lądzie, nieliczne posiadają zdolność lotu (nietoperze), niektóre zamieszkują środowisko wodne (walenie); cechami charakterystycznymi s. są: żuchwa zbudowana z jednej kości, 3 kostki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), 2 kłykcie potyliczne łączące czaszkę z kręgosłupem, włosy, stołocieplność i obecność gruczołów mlecznych; okrywa włosowa pełni rolę termoregulacyjną, u s. pozbawionych uwłosienia funkcje izolujące przed utratą ciepła spełnia podskórna tkanka tłuszczowa; z reguły włosy podlegają okresowej wymianie (linienie); w skórze s. występują liczne gruczoły łojowe oraz typowe dla s. gruczoły potowe, pełniące m.in. funkcje termoregulacyjne, u niektórych s. występują ponadto gruczoły wonne, powstałe z przekształcenia gruczołów potowych (np. u piżmowców); szkielet s. jest mocno skostniały; zęby silnie zróżnicowane (siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce), z reguły występują w dwu "pokoleniach" (wpierw zęby mleczne, po ich wypadnięciu zęby stałe); u nielicznych s. zębów brak lub znacznie zredukowane; kręgosłup podzielony na odcinki: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy; obręcz kończyny przedniej składa się z mostka, obojczyków i łopatek; kości krucze występują tylko u stekowców; kręgi krzyżowe zrośnięte w kość krzyżową; układ mięśniowy zróżnicowany, dobrze rozwinięte mięśnie podskórne; charakterystyczna dla s. jest obecność przepony, oddzielającej jamę piersiową od brzusznej; oddychają za pomocą płuc; serce z 2 komorami i 2 przedsionkami; krew tętnicza i żylna nie mieszają się ze sobą; wysoko rozwinięty mózg, dobrze rozwinięte narządy zmysłów (węch, słuch i dotyk), zwłaszcza u naczelnych; niektóre s. odznaczają się wysoką inteligencją i łatwością uczenia się; ze względu na rodzaj przyjmowanego pokarmu s. dzielą się na mięsożerne i roślinożerne; zazwyczaj układ pokarmowy jest dłuższy u s. roślinożernych; szczególną budową odznacza się żołądek przeżuwaczy; narządem wydalniczym - nerki; rozdzielnopłciowe, żyworodne (z wyjątkiem stekowców); przechodzą rozwój zarodkowy w macicy matki, u łożyskowców występuje tzw. łożysko, pośredniczące w odżywianiu się i oddychaniu płodu; długość ciąży zróżnicowana u poszczególnych gat., najdłuższej trwa u dużych s. lądowych (np. słoni), najkrócej u gryzoni; niektóre s. łączą się w stada lub odbywają dalekie wędrówki (np. renifery); dzielą się na podgromady: 1. prassaków, do których zalicza się jedynie jajorodne stekowce, 2. s. żyworodnych, obejmujących s. niższe (torbacze), 3. s. wyższych, zw. łożyskowcami; s. wyodrębniły się prawdopodobnie z gadów ssakokształtnych; najstarsze s. znane są z górnego triasu, w czwartorzędzie pojawił się człowiek; posiadają b. duże znaczenie gospodarcze, liczne gat. udomowione.
ZAPACHOWE GRUCZOŁY, DINOSEB, ŻBIK, SIEKACZE, JAJECZKOWANIE, MAMMALIA, BRUZDOGŁOWIEC SZEROKI, LIŚCIONOSY, SIERŚĆ, ŁUSKOWCE
- ssak, owłosiona skóra ssaka,...
- ssaki, ( Mammalia )
- SSAKI WYŻSZE,