organizacja międzynarodowa o charakterze integracyjnym skupiająca 27 państw europejskich (Belgię, Danię, Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Włochy, W. Brytanię, Austrię, Finlandię, Szwecję, Cypr, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Maltę, Polskę, Słowację, Słowenię, Węgry, Bułgarię, Rumunię) o łącznej powierzchni 4 325 675 km2, obszar ten zamieszkuje 492,8 mln osób. Nazwa UE została wprowadzona Traktatem z Maastricht (wszedł w życie 1 XI 1993). Symbolami UE są Flaga Zjednoczonej Europy (przyjęta w 1986) przedstawiająca 12 gwiazd na błękitnym tle (symbolizują harmonię, doskonałość), hymn – Oda do radości z IX Symfonii Beethovena (bez słów, przyjęta w 1985), Dzień Europy obchodzony 9 maja (upamiętnia Deklarację Schumana – postulat utworzenia EWWiS), mottem jest hasło Zjednoczeni w różnorodności. Korzenie integracji europejskiej sięgają okresu międzywojennego (m.in. plan R. Coudenhove-Kalergiego), ale bardziej realny kształt przybrała ona po II wojnie światowej dzięki wysiłkom tzw. "ojców integracji europejskiej" (W. Churchill, R. Schuman, J. Monnet, K. Adenauer, A. de Gasperi, P.H. Spaak). Pierwszym krokiem było podpisanie (przez Francję, Belgię, Holandię, Luksemburg, Włochy i RFN) IV 1951 traktatu paryskiego powołującego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (obowiązywał 1952-2002, obecnie zadania EWWiS realizowane są w ramach I filaru UE) – organizacja ta miała zapewnić rozwój gospodarczy i poprawę standardów życia mieszkańców poprzez utworzenie wspólnego rynku na artykuły górniczo-hutnicze; sukces tej inicjatywy doprowadził do rozciągnięcia współpracy na inne dziedziny gospodarki, co znalazło odbicie w kolejnych traktatach: 1) traktat założycielski EWG i Euroatomu, podpisany 1957 w Rzymie, na jego mocy powołano Komisję Europejską i Radę UE; nadto Niemcy, Francja, Włochy i państwa Beneluksu podjęły decyzję o unii celnej; 2) traktat podpisany 1986 w Luksemburgu o utworzeniu od 1993 wspólnego rynku umożliwiającego swobodny przepływ ludzi, towarów, usług i kapitału; 3) traktat z Maastricht 1992, powołujący formalnie do życia Unię Europejską z określeniem jej kompetencji w zakresie polityki zagr., obronnej i spraw wewn.; 4) traktat z Amsterdamu 1998, poszerzający kompetencje organów UE, znoszący kontrolę na granicach wewn. oraz ustalający zasady wspólnej polityki wizowej; 5) traktat nicejski 2000, reformujący unijne instytucje w celu ich usprawnienia po przyjęciu do UE dalszych 10 państw. Głównymi celami Unii jest promowanie ekonomicznego i społecznego postępu przez zacieśnianie współpracy między państwami członkowskimi, budowanie tożsamości europejskiej (na arenie wewnętrznej i zewnętrznej), rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Są one realizowane w 3 obszarach zwanych filarami, najważniejszy jest I filar, czyli Wspólnotowy, obejmujący realizowaną na poziomie ponadnarodowym politykę gospodarczą i społeczną, a także współpracę sądowniczą w sprawach cywilnych, politykę imigracyjną i ochrony granic. W skład II filara wchodzi Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (powołany został urząd Wysokiego Przedstawiciela ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa odpowiedzialnego za koordynację polityk zagranicznych państw członkowskich) a III filar to współpraca w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, przy czym współpraca w II i III obszarze odbywa się na poziomie międzyrządowym. UE posiada rozbudowaną strukturę, jej głównymi instytucjami są: Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Trybunał Obrachunkowy. Oprócz tego posiada organy doradcze (Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów), specjalne instytucje dbające o interesy obywateli (Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, Europejski Inspektor Ochrony Danych) i własne instytucje finansowe (Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Inwestycyjny). W UE duże znaczenie przypisuje się do "czterech wolności" (czyli wolności przepływu towarów, usług, kapitału i osób), ma im służyć utworzony w 1993 Jednolity Rynek Wewnętrzny, a także od 1996 zniesienie granic wewnętrznych w Unii (układ z Schengen). Ważnym wydarzeniem było wprowadzenie Unii Gospodarczej i Walutowej, oraz wspólnej dla 12 państw waluty euro w 2002. Jak na razie UE nie posiada jako całość podmiotowości prawnej (wyjątkiem jest I filar, czyli Wspólnota), wprowadzał ją traktat konstytucyjny (podpisany w 2004 przez szefów państw i rządów), który został odrzucony w referendum w Belgii i Francji, obecnie toczą się prace nad jego ożywieniem. Na zakończenie negocjacji czeka Chorwacja, Turcja, Macedonia, Serbia, Czarnogóra i Albania. W sferze stosunków zewnętrznych UE prowadzi specjalną politykę handlową z byłymi koloniami państw eur. w Afryce, Karaibach i na Pacyfiku polegającą m.in. na stosowanie obniżonej taryfy celnej na artykuły rolne pochodzące z tych krajów.
GATT, UE, POLSKA. HISTORIA. PO 1989, EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA, ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE, TEMPUS, PARLAMENT EUROPEJSKI, GRECJA, IRLANDIA, KUŁAKOWSKI
- Unia Europejska, unia państw utworzona...
- Unia Europejska, – nazwa określająca...
- Unia Europejska, (UE)