(Amphibia)
gromada zwierząt wodno-lądowych z podtypu kręgowców, z grupy bezowodniowców; ok. 2 tys. gat.; zamieszkują wszystkie kontynenty i strefy klimatyczne (poza strefą klimatu zimnego); ciało pokryte nagą i wilgotną skórą, wyposażoną w liczne gruczoły śluzowe (niekiedy również jadowe); największym przedstawicielem p. jest salamandra olbrzymia (ok. 1,5 m dł.), spotykana w Japonii; zwierzęta zmiennocieplne (temp. ciała p. jest zmienna, zależna od temp. otoczenia); zamieszkują w środowiskach wilgotnych; rozwój p. przebiega zazwyczaj w wodzie, choć p. jako pierwsze kręgowce przystosowały się do środowiska lądowego (a nawet do klimatu pustynnego); szkielet nie jest zupełnie skostniały; czaszka połączona jest z pierwszym kręgiem dwoma kłykciami, wskutek czego p. mogą poruszać głową tylko w płaszczyźnie pionowej; szczęka górna zrośnięta z czaszką; większość gat. ma dwie pary dobrze wykształconych odnóży typu krocznego, zakończonych palcami bez pazurów (u niektórych p. kończyny zredukowane do 1 pary lub ich brak); chód powolny i ociężały (niektóre poruszają się skokami); narządem oddechowym osobników dorosłych są z reguły płuca; w wymianie gazowej uczestniczy również skóra, która może całkowicie zastąpić płuca (np. u salamander bezpłucnych); larwy oddychają skrzelami; serce podzielone na dwa przedsionki i komorę; wzrok i słuch dość prymitywne (u p. pojawia się jako u pierwszych kręgowców ucho środkowe); rolę narządu wydalniczego pełni śródnercze; rozdzielnopłciowe; u samców na ogół brak narządów kopulacyjnych; zapłodnienie zewnętrzne (u p. bezogonowych) lub wewnętrzne (u p. ogoniastych i beznogich); w rozwoju osobniczym występuje larwa, tzw. kijanka, opatrzona skrzelami zewnętrznymi lub wewnętrznymi oraz płetwą ogonową; po wyrośnięciu kijanka przechodzi przeobrażenie, podczas którego z organizmu przystosowanego do życia wyłącznie w środowisku wodnym przekształca się w organizm lądowy; u części p. ogoniastych zachodzi rozwój bez przeobrażenia i występują one przez całe życie w postaci larw zdolnych do rozrodu płciowego (tzw. neotenia, występująca np. u aksolotla); osobniki dojrzałe są drapieżnikami - żywią się bezkręgowcami, rybami, owadami; w klimacie umiarkowanym - zimą, w klimacie tropikalnym - na okres suszy zapadają w stan odrętwienia; współcześnie żyjące p. dzielą się na bezogonowe (Anura, Salientia, np. żaby), ogoniaste (Caudata, Urodela, np. traszki) i beznogie (Apoda, Gymnophiona); p. powstały w dewonie z ówczesnych ryb trzonopłetwych lub dwudysznych.
- płazy, ( Amphibia )
- PŁAZY TARCZOGŁOWE, .
- LABIRYNTODONTY, .