Reklama

Filozofia: szkoły filozoficzne

Choć znakomita część literatury okresu Hellenistycznego znana jest jedynie z fragmentów, wpływ filozofii okresu hellenistycznego na późniejszych, przede wszystkim rzymskich, myślicieli, nie pozwala nam nie wspomnieć choćby o powstałych w tej epoce szkołach Zenona i Epikura, o dalszym rozwoju Akademii czy o szkole sceptyków.

Reklama

Szalenie później popularna w Rzymie szkoła stoicka bierze początek od żyjącego ok. 333-262 p.n.e. Zenona z Kition i jego uczniów Kleantesa i Chryzypa. Większość ich pism zaginęła bez śladu, strata szczególnie dotkliwa w przypadku ogromnych rozmiarów twórczości prawodawcy późniejszego stoicyzmu, Chryzypa. Stoicy utrzymywali, że cały świat przenikają pneuma (boskie tchnienie), oraz logos (prawo i rozum w jednym). Co więcej, w ich ujęciu wszystkie wydarzenia następują zgodnie z logosem, który to pogląd prowadził wprost do deterministycznego oglądu świata i zmuszał stoików do przyjęcia nader często przez przeciwników krytykowanej koncepcji niewidocznych przyczyn. Z drugiej strony, i ten właśnie aspekt myśli stoickiej zyskał największe uznanie w Rzymie, zwolennicy Chryzypa widzieli najwyższy cel życia w ścisłym przestrzeganiu obowiązków, w zachowywaniu spokoju wobec największych nawet przeciwieństw (apatheia, wynik skrajnego potraktowania sokratejskiej identyfikacji intelektualnie pojmowanej cnoty ze szczęściem.

Największy przeciwnik stoików, idący w ślady Demokryta materialista Epikur, nie wierzył ani w istnienie wyższego planu, ani w boską opatrzność. Jego bogowie nie interesowali się sprawami ludzi, a dusza człowieka ulegała zniszczeniu wraz ze śmiercią ciała. W poglądach etycznych Epikur był równie nietypowy: celem człowieka powinno być unikanie przykrości, który to brak w rozumieniu filizofa sam w sobie jest przyjemnością. Zasada ta, objawiająca się m.in. w odrzuceniu działalności na forum państwowym, sprowadziła na głowę epikurejczyków gromy zwolenników etyki stoickiej, w tym m.in. Cycerona.

W okresie hellenistycznym zasadnicze zmiany następują w myśli akademickiej. Pod wodzą Arkesilaosa i Karneadesa ewoluuje ona w kierunku sceptycyzmu – niemożliwe jest rozsądzenie o prawdziwości jakiegokolwiek sądu. Wreszcie, do głosu dochodzi w okresie hellenistycznym założona przez Pyrrona z Elidy i reprezentowana m.in. przez Tymona z Fliuntu szkoła sceptycka, dla której niedoskonałość percepcji oznaczała praktyczną niemożność dojścia do jakiegokolwiek sądu.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama