Reklama

Gabriela Zapolska

Gabriela Zapolska uważana jest za czołową przedstawicielkę rodzimego dramatu naturalistycznego.

Działalność literacką rozpoczęła w latach osiemdziesiątych, publikując na łamach "Kuriera Lwowskiego" i "Przeglądu Tygodniowego" swe pierwsze nowele i powieści (Małaszka, Kaśka Kariatyda, Przedpiekle). Celem pisarstwa Zapolskiej było ukazanie życia we wszystkich jego przejawach. Podejmowała więc tematy tabu, pisząc o prostytucji, chorobach wenerycznych, walce płci. Lubiła, gdy (zdominowna przez mężczyzn) krytyka określała ją mianem "Zoli w spódnicy". Uchodziła za uosobienie emancypacji, antenatkę współczesnych feministek. 

Reklama

Według Miłosza była osobą niezwykle przykrą, nie znoszącą nie tylko mężczyzn, oskarżanych przez nią o patrzenie na  kobiety  jako  na  swoją  zdobycz,   ale  również   i  kobiet, zajętych   rywalizacją   o  mężczyzn. Największym  osiągnięciem dramatopisarki stały się satyryczne komedie obyczajowe, demaskujące mieszczańską hipokryzję: Żabusia (1897), Moralność pani Dulskiej (1906), Ich czworo (1907), Panna Maliczewska (1910). Utwory te do dnia dzisiejszego cieszą się dużym powodzeniem wśród teataralnej publiczności. Krótkiego komentarza wymagają dwa pierwsze tytuły. Żabusia ukazuje problem dobrowolnej zgody na kłamstwo. Zdradzany mąż za żadną cenę nie chce uwierzyć w złe prowadzenie się żony. Świadomie akceptuje życie oparte na fałszu i obłudzie. Przyczyną jego decyzji jest strach przed utratą "małej stabilizacji". 

W utworze w mistrzowski sposób ukazano filisterską amoralność, głupotę i lekkomyślność. Moralność pani Dulskiej obnaża daltonizm etyczny, panujący w "porządnych" domach mieszczańskich. Tytułowa bohaterka, stale wygłaszająca tyrady na temat moralności, w rzeczywistości kieruje się egozimem i interesownością. Krzywdzenie bliźnich nie wywołuje u niej najmniejszych wyrzutów sumienia. Celem działań Anieli Dulskiej jest zachowanie zewnętrznych pozorów, uzyskanie pozytywnej opinii innych. Za wszelką cenę stara się uniknąć rozgłosu i taniej sensacji wywołanych ujawnieniem domowych skandali: Na to mamy - twierdzi - cztery ściany  i sufit,  aby  brudy  swoje  prać  w domu  i aby  nikt  o nich nie wiedział. Przytoczone słowa najlepiej charakteryzują postawę kołtuńską. 

Dorobek dramaturgiczny Zapolskiej jest obfity i zróżnicowany. Pisarka tworzyła także dramaty poświęcone kwestii żydowskiej (Małka Szwarcenkopf, 1897 i Jojne Firułkes, 1898) oraz sztuki o tematyce patriotycznej  (Tamten, 1898; Sybir, 1899). Te ostatnie pisała dla sceny krakowskiej pod pseudonimem Józef Maskoff. Posiadają one awangardową formę. Zauważymy w nich, typowy dla pisarki, splot patriotyzmu, erotyzmu i sensacji. W dramatach tych, po raz pierwszy od powstańczych powieści Kraszewskiego, ukazani zostają  Rosjanie. Zapolska postrzega ich jako niewolników, sługusów despotyzmu. Wyraźnie podkreśla,  że sumieniem  Rosjanina  jest drugi Rosjanin.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama