Reklama

Proza naukowa i filozoficzna angielskiego oświecenia

Wraz z powrotem Stuartów obserwuje się w Anglii powrót myśli naukowej, zapoczątkowanej przez Francisa Bacona i zaniechanej w czasie burzliwych lat sporów politycznych i religijnych. Do czasów restauracji, oprócz Bacona, Anglia mogła poszczycić się tylko jednym wybitnym naukowcem, Williamem Harveyem (1578-1657), znanym z prac o krążeniu krwi.

Teraz pojawiła się cała plejada autorytetów naukowych, matematycy: John Wallis i Seth Ward, astronom Halley, filozofowie i medycy: John Mayow, Thomas Sydenham, Francis Glisson i Robert Boyle, ekonomista Sir William Petty i filozof John Locke. Największym z nich był zaś oczywiście sir Isaac Newton (1642-1727), odkrywca prawa grawitacji. Jego dzieło Principia, napisane po łacinie, zostało opublikowane w 1687 roku.

Reklama

W roku 1662 oficjalnie powstało Królewskie Towarzystwo Naukowe (The Royal Society), którego celem było prowadzenie badań naukowych. Towarzystwo skupiało ludzi związanych z nauką - wtedy nie dzielono nauk na humanistyczne i ścisłe; w gronie czcigodnych członków Towarzystwa znalazł się zarówno architekt Christopher Wren, pisarz John Dryden, jak i specjalista z dziedziny anatomii, William Harvey.

Chociaż w okresie restauracji dominowała cyniczna filozofia Hobbesa, powstawała myśl nowa, która została sformułowana po rewolucji 1688 roku i stała się obowiązująca w wieku XVIII. Głównym głosicielem tej filozofii był John Locke (1632-1704). Jego słynne prace: An Essay Concerning Human Understanding; On the Conduct of the Understanding  (Rozważania  dotyczące rozumu  ludzkiego, 1690) - czytaj Some Thoughts  Concerning  Education (Myśl o wychowaniu, 1693), The Reasonableness of Christianity (Rozsądek chrześcijaństwa, 1695) dowodzą, że nowa filozofia opiera się przede wszystkim na zdrowym rozsądku, jest empiryczna, praktyczna i utylitarna. Odrzuca intuicję i widzi inteligencję jako wynik działania wrażeń zmysłowych i doświadczenia.  O społeczeństwie politycznym bądź obywatelskim - czytaj.

Locke jako polityk jest liberałem o sympatiach proparlamentarnych. Religia jest sprawą osobistą obywateli. W sferze edukacji Locke odrzuca ćwiczenia  scholastyczne,  zaleca  używanie  w  szkole  języka ojczystego i twierdzi, że kształtowanie charakterów jest równie ważne, jak przekazywanie wiedzy merytorycznej. Te poglądy miały przez lata wywierać wpływ na angielską myśl filozoficzną i inspirować myślicieli europejskich, np. Voltaire uważał się za ucznia Locke’a.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama