pierwsza i ostatnia litera alfabetu gr., w starożytności znak pisarski, w którym widziano tajemniczą całość i obraz doskonałości, stąd kreślono je w świątyniach. W znaczeniu frazeol. - koniec i początek; w znaczeniu przenośnym - niewzruszony autorytet. W Ap (1,8) Chrystus sam siebie określa słowami: "Jam jest Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi Wszechmogący". A. i o. pojawiła się w epigrafice chrześc. w katakumbach z II i III w.; w IV w. utrwalił się zwyczaj łączenia tych liter z monogramem Chrystusa umieszczanym na średniowiecznych budynkach, mozaikach, sarkofagach, medalionach, w drzeworycie A. Drera, w powieści U. Eco Dzieło otwarte; inspiracje w poezji pol., np.
W. Szymborska Koniec i początek, Cz. Miłosz Po wygnaniu, R. Krynicki Przekreślony początek.