Reklama

INDYJSKA MUZYKA

jedna z największych i najstarszych kultur muzycznych świata, najbliższa w Azji percepcji europejskiej. Na płn. zaznaczyły się wyraźne wpływy islamu (m.in. bogate instrumentarium strunowe), na płd. zachowane elementy dawnej muzyki indoeuropejskiej (wedyjskiej) oraz autochtonicznej; różnice te dotyczą także schematów rytmicznych. Klasyczna m.i. realizowała - ustaloną przez Brahmę i Sziwę - zasadę jedności słowa, muzyki i tańca, stąd też odznaczała się znacznym rygoryzmem stylistycznym. Rozróżniano w zasadzie dwa style wykonawcze: Rigvedy - przeznaczony na co dzień - i Samavedy - na święta; mniej rozpowszechnione były style Jajurvedy (taniec i pantomima) oraz Atharvedy (związany z kreowaniem nastroju). Dla każdego hymnu Rigvedy określano 3 podstawowe dźwięki: udatta (środk.), anudatta (najniższy) i svarita (najwyższy), na których wspierała się melodia. Modusem określającym normy kompozytorskie jest tzw. jati; z kombinacji różnych jati powstają ragi (męskie) i raginie (żeńskie); ragi i raginie wykonywano w specyficznej obsadzie instrumentalnej: długi wstęp realizował instrument szarpany (vina, setar), później dołączał instrument melodyczny (flet, skrzypce), wreszcie bęben (z wirtuozowskimi partiami solowymi); niekiedy stosowano burdon wykonywany na lutni (tanpura), pojawiały się także partie wokalne. Instrumentarium m.in. obejmuje cztery grupy instrumentów: bębny, flety, strunowe szarpane (częściowo o pochodzeniu perskim) oraz strunowe smyczkowe. Spośród bębnów najciekawsze są mrdanga (z późniejszą odmianą zwaną pakhawaj, umożliwiającą różne stroje) i tabla (bęben podwójny, metalowo-drewniany). Charakterystyczne brzmienie m.i. nadają vina i setar - instrumenty szarpane; instrumentem smyczkowym są prymitywne skrzypce z orzecha kokosowego - ravanatta, spotykana także w innych kulturach orientalnych. We współczesnej m.i. nadal obecny jest wpływ ludowej, starej tradycji (raga); charakteryzuje ją wariacyjność i obecność form dwutematowych. Łatwo przyjmują się tu elementy muzyki europejskiej, zwł. impresjonistycznej; ciekawe efekty daje powiązanie tradycyjnego raga z jazzem, z silnie wydobytym pierwiastkiem tanecznym - rytmicznym. Międzynarodową sławę zyskali mistrzowie raga: Ravi Shankar, Ali Akbar Khan, a także współpracujący z najlepszymi zespołami symfonicznymi świata dyrygent Z. Mehta (1978-91 kier. Nowojorskiej Orkiestry Filharmonicznej).

Reklama

Powiązane hasła:

KAMBODŻY MUZYKA, SHANKAR

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama