jedno- lub wielokomórkowe narządy wydzielające substancje zw. sekretami lub wydzielinami. Ze względu na sposób wydzielania g. dzieli się na egzokrynowe i endokrynowe. G. egzokrynowe (wydzielania zewnętrznego) to jedno- lub wielokomórkowe gruczoły wydzielające swoje produkty na powierzchnię ciała (potowe i łojowe) lub na powierzchnię nabłonka wyściełającego światło narządów wewnętrznych (jelita i jamy ustnej). W zależności od kształtu odcinków wydzielniczych dzieli się je na pęcherzykowe, cewkowe i cewkowo-pęcherzykowe. W zależności od liczby odcinków wydzielniczych wyróżniono g. pojedyncze, rozgałęzione i złożone. (Ryc. 22) G. endokrynowe (wydzielania wewnętrznego, gruczoły dokrewne) wydzielają produkty ( hormony zwierzęce) do osocza krwi. Są zwykle pozbawione przewodów wyprowadzających, mają zwykle niewielkie wymiary, tylko nieliczne tworzą dobrze wykształcone narządy. Większość g. endokrynowych jest zbudowana z zespołów nielicznych komórek znajdujących się w tkankach innych narządów. Ze względu na zachowanie się komórek w procesie wydzielania g. zostały podzielone na holokrynowe, apokrynowe i merokrynowe. G. holokrynowe całkowicie wypełniają się wydzieliną, następnie rozpadają się i zostają usunięte na zewnątrz wraz z wydzielaną substancją ( gruczoły łojowe). G. apokrynowe, do których należą gruczoły mleczne, usuwają wydzielinę wraz ze szczytowymi częściami komórek gruczołowych. Po odtworzeniu uszkodzonych części gruczoły wznawiają wydzielanie. G. merokrynowe wytwarzają i wydzielają substancje bez uszkadzania własnych komórek i mogą pracować nieprzerwanie. G. merokrynowymi są wszystkie gruczoły dokrewne.
- GRUCZOŁY, narządy człowieka i...
- gruczoły wapienne, (gruczoły Morrena)
- gruczoły wonne, (gruczoły zapachowe)...