część szkieletu kręgowców, złożona z ruchomo połączonych i szeregowo zestawionych kręgów. U kręgoustych (Cyclostomata) właściwy k. nie występuje. U ryb dwudysznych (Dipnoi) i jesiotrowatych (Acipenseriformes) k. jest słabo rozwinięty; tworzą go płyty chrzęstne ułożone wzdłuż zachowanej struny grzbietowej. U innych ryb i u pozostałych kręgowców występuje k. kostny. W k. ryb wyróżnia się odcinek tułowiowy i ogonowy, u kręgowców lądowych występuje odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy. Pojedyncze kręgi składają się z trzonu, łuku nerwowego, otaczającego kanał rdzeniowy i występującego w okolicy ogonowej łuku naczyniowego. Łuki przechodzą w wyrostki kolczyste: grzbietowy i brzuszny. W części piersiowej (tułowiowej u ryb) rozchylone ramiona łuku naczyniowego tworzą wyrostki poprzeczne, będące miejscem przyczepu żeber. Stawowe połączenia między sąsiadującymi kręgami tworzone są przez pary wyrostków stawowych przednich i tylnych. Trzony kręgów mogą być dwuwklęsłe (np. u ryb), tyłowklęsłe (np. u płazów ogoniastych), przodowklęsłe (np. u płazów bezogonowych), siodełkowate (np. w odcinku szyjnym k. ptaków) lub płaskie (np. u ssaków). Pierwszy kręg odcinka szyjnego łączy się z jednym (u płazów i ssaków - dwoma) kłykciem potylicznym czaszki i nazywany jest atlasem (dźwigaczem). U owodniowców drugi kręg nosi nazwę obrotnika. U człowieka w odcinku szyjnym występuje 7 kręgów, w odcinku piersiowym - 12 kręgów, w odcinku lędźwiowym - 5 kręgów, w odcinku krzyżowym - 5 zrośniętych z sobą kręgów i w odcinku ogonowym - 4 kręgi, z których 3 dolne zazwyczaj zrastają się z sobą. K. człowieka jest podwójnie esowato wygięty. Odbiegające od normy wygięcie k. określane jest mianem lordozy (skrzywienie kręgosłupa ku przodowi), kifozy (wygięcie kręgosłupa ku tyłowi na wysokości odcinka piersiowego i krzyżowego) lub skoliozy (boczne skrzywienie kręgosłupa).
- kręgosłup, skrzywienie kręgosłupa,...
- KRĘGOSŁUP, ruchomy szkielet osiowy...
- ROZSZCZEPIENIE KRĘGOSŁUPA, rozszczep kręgosłupa...