obieg materii

ogół przekształceń fizykochemicznych, w których biorą udział związki chemiczne występujące w biosferze. Do o.m. zalicza się obiegi: wody, węgla, azotu, fosforu i siarki. W obiegu wody najważniejszą rolę odgrywają procesy parowania i skraplania. Para wodna znajdująca się w atmosferze ulega skraplaniu i spada na powierzchnię wód i lądów w postaci opadów atmosferycznych. Stąd może ona z powrotem odparować do atmosfery, a także zostać pobrana przez zwierzęta. Część wody powierzchniowej przenika do wód podziemnych, skąd może zostać pobrana przez rośliny. Rośliny i zwierzęta w procesach oddychania, transpiracji i termoregulacji oddają wodę w postaci pary do atmosfery.

(Ryc. 51) W obiegu węgla atmosferycznego dwutlenek węgla (CO₂), pochodzący z procesów oddychania zwierząt oraz przemysłowego spalania kopalin, jest asymilowany przez rośliny, które w procesie fotosyntezy wytwarzają związki organiczne. Rośliny są zjadane przez zwierzęta, dostarczając im źródła energii i substancji budulcowych. Martwe rośliny i zwierzęta są rozkładane przez organizmy saprofityczne, które w trakcie oddychania uwalniają CO₂ do atmosfery bądź też martwa materia organiczna odkłada się w postaci pokładów kopalin, wykorzystywanych następnie przemysłowo. (Ryc. 52) Obieg fosforu polega bardziej na jego przepływie przez biosferę, gdyż fosfor jest z jednej systematycznie tracony przez jego odpływ do osadów morskich, a z drugiej strony uzupełniany przez wypłukiwanie ze skał fosforanowych. Fosfor w postaci wodnych roztworów fosforanów jest przyswajany przez bakterie i rośliny, które następnie są zjadane przez zwierzęta. Fosfor z obumarłych szczątków organicznych jest rozkładany przez bakterie i w postaci rozpuszczalnych fosforanów trafia do osadów płytkowodnych. Zwierzęta mułożerne (np. nereida) przywracają część tego fosforu z powrotem do obiegu, jednak pozostała jego część trafia do osadów głębinowych i wychodzi z obiegu. (Ryc. 53) Obieg azotu jest bardziej skomplikowany ze względu na występowanie tego pierwiastka na różnych stopniach utlenienia. W atmosferze występuje azot cząsteczkowy(N₂), amoniak (NH₃) oraz tlenki (NO i NO₂). Azot cząsteczkowy jest wiązany bezpośrednio przez niektóre bakterie (Rhizobium, Azotobacter i Clostridium) oraz sinice (Nostoc). Rhizobium współżyją symbiotycznie z roślinami motylkowymi. Rośliny mogą przyswajać azot tylko w formie jonów NH₄⁺ i NH₃^-. Zwierzęta mogą przyswajać azot tylko w białkach. Związki azotowe zawarte w martwej materii organicznej są wstępnie rozkładane przez bakterie gnilne do NH₄⁺. Jon ten może ulec nitryfikacji przez bakterie nitryfikacyjne. Nitrosomonas utleniają jon NH₄⁺ do NO₂^- a Nitrobakter NO₂^- do NO₃^-. Jony azotowe mogą być ponownie wykorzystane przez rośliny, odłożyć się w postaci pokładów mineralnych lub zostać przekształcone w azot atmosferyczny. (Ryc. 54)

ogół przekształceń fizykochemicznych, wktórych biorą udział związki chemiczne występujące wbiosferze. Do o.m. zalicza się obiegi: wody, węgla, azotu, fosforu isiarki. W obiegu wody najważniejszą rolę odgrywają procesy parowania iskraplania. Para wodna znajdująca się watmosferze ulega skraplaniu ispada na powierzchnię wód ilądów wpostaci opadów atmosferycznych. Stąd może ona zpowrotem odparować do atmosfery, atakże zostać pobrana przez zwierzęta. Część wody powierzchniowej przenika do wód podziemnych, skąd może zostać pobrana przez rośliny. Rośliny izwierzęta wprocesach oddychania, transpiracji itermoregulacji oddają wodę wpostaci pary do atmosfery.

(Ryc. 51) Wobiegu węgla atmosferycznego dwutlenek węgla (CO₂), pochodzący zprocesów oddychania zwierząt oraz przemysłowego spalania kopalin, jest asymilowany przez rośliny, które wprocesie fotosyntezy wytwarzają związki organiczne. Rośliny są zjadane przez zwierzęta, dostarczając im źródła energii isubstancji budulcowych. Martwe rośliny izwierzęta są rozkładane przez organizmy saprofityczne, które wtrakcie oddychania uwalniają CO₂ do atmosfery bądź też martwa materia organiczna odkłada się wpostaci pokładów kopalin, wykorzystywanych następnie przemysłowo. (Ryc. 52) Obieg fosforu polega bardziej na jego przepływie przez biosferę, gdyż fosfor jest zjednej systematycznie tracony przez jego odpływ do osadów morskich, az drugiej strony uzupełniany przez wypłukiwanie ze skał fosforanowych. Fosfor wpostaci wodnych roztworów fosforanów jest przyswajany przez bakterie irośliny, które następnie są zjadane przez zwierzęta. Fosfor zobumarłych szczątków organicznych jest rozkładany przez bakterie iw postaci rozpuszczalnych fosforanów trafia do osadów płytkowodnych. Zwierzęta mułożerne (np. nereida) przywracają część tego fosforu zpowrotem do obiegu, jednak pozostała jego część trafia do osadów głębinowych iwychodzi zobiegu. (Ryc. 53) Obieg azotu jest bardziej skomplikowany ze względu na występowanie tego pierwiastka na różnych stopniach utlenienia. Watmosferze występuje azot cząsteczkowy(N₂), amoniak (NH₃) oraz tlenki (NO iNO₂). Azot cząsteczkowy jest wiązany bezpośrednio przez niektóre bakterie (Rhizobium, Azotobacter iClostridium) oraz sinice (Nostoc). Rhizobium współżyją symbiotycznie zroślinami motylkowymi. Rośliny mogą przyswajać azot tylko wformie jonów NH₄⁺ iNH₃^-. Zwierzęta mogą przyswajać azot tylko wbiałkach. Związki azotowe zawarte wmartwej materii organicznej są wstępnie rozkładane przez bakterie gnilne do NH₄⁺. Jon ten może ulec nitryfikacji przez bakterie nitryfikacyjne. Nitrosomonas utleniają jon NH₄⁺ do NO₂^- aNitrobakter NO₂^- do NO₃^-. Jony azotowe mogą być ponownie wykorzystane przez rośliny, odłożyć się wpostaci pokładów mineralnych lub zostać przekształcone wazot atmosferyczny. (Ryc. 54)

• obieg fosforu, obieg materii.obieg materii.(...)
• obieg azotu, obieg materii.obieg materii.(...)
• obieg węgla, obieg materii.obieg materii.(...)