kurczliwy worek mięśniowy, leżący zwykle wprzedniej części ciała, sąsiadujący zpowierzchnią brzuszną. S. otoczone jest błoniastym workiem osierdziowym(osierdziem), obrastającym także tkwiące wnim naczynia krwionośne. Wchodzi wskład układu krwionośnego. Pełni rolę pompy tłocząco-ssącej, wymuszając ruch krwi wnaczyniach krwionośnych. Upierścienic (Annelida) istawonogów (Arthropoda) rolę s. pełnią tętniące naczynia grzbietowe. Uchitonów (Polyplacophora) obecne jest s. składające się zjednej komory idwu przedsionków. Jednotarczowce (Monoplacophora) mają s. składające się zdwu komór iczterech przedsionków (po dwa dla każdej komory). Umałży (Bivalvia) iprymitywnych rodzin ślimaków przodoskrzelnych (np. Fissurellidae iTurbinidae) s. zbudowane jest zjednej komory idwóch przedsionków odpowiadających parzystym skrzelom. Wszystkie inne ślimaki mają s. zjednym przedsionkiem (pojedyncze skrzele). S. głowonogów (Cephalopoda) składa się zkomory idwu (uColeoidea) lub czterech (u Nautiloidea) przedsionków mieszczących się po jej bokach. Ośmiornice (Octopoda) mają zwykle komorę podzieloną przegrodą na dwie połowy. Warto zaznaczyć, że ciśnienie krwi głowonogów przekracza często ciśnienie mierzone użarłaczy (Selachiiformes). S. ryb spodoustych (np. żarłaczy) składa się zczterech połączonych szeregowo pęcherzyków (zatoki żylnej, przedsionka, komory istożka tętniczego). Dzięki zastawkom osadzonym na granicy pęcherzyków krew może przepływać wnich tylko wjednym kierunku - do przodu. Pęcherzyk tylny - zatoka żylna, zbiera krew zboków ciała przez przewody Cuviera iz tyłu przez żyłę wątrobową. Zzatoki żylnej krew przechodzi do przedsionka, który pod niewielkim ciśnieniem wtłacza ją do komory. Ta zkolei kurcząc się przekazuje ją przez stożek tętniczy do pnia tętniczego dostarczającego krew do skrzeli. Gdy komora przechodzi wrozkurcz, stożek kurczy się izamyka zastawki (do kilkudziesięciu) prowadzące do komory iprzesuwa krew do skrzeli. Uryb kostnoszkieletowych (Osteichtyes) nie występuje stożek tętniczy, zastępuje go opuszka tętnicza zbudowana zmięśni gładkich (w przeciwieństwie do stożka - zbudowanego zmięśni poprzecznie prążkowanych). Przez s. ryb przepływa krew nienatleniona - jest to więc s. żylne. Upłazów (Amphibia) funkcjonują płuca, natleniające krew. Występują dwa krwiobiegi: duży (s. - ciało - s.) imały (s. - płuca - s.). Opowstaniu s. płucnego (czyli ocałkowitym rozdziale krwi żylnej od tętniczej) decyduje wyłączność płuc na utlenianie krwi. Płazy oddychają zarówno płucami, jak iskórą, co odbija się na budowie ich s. Istnieją unich nie tylko dwa ośrodki utleniania krwi, lecz także dwie drogi dostarczania jej do s. Płazy mają przedsionek podzielony na dwie części oraz jedną komorę. Nigdy cała krew nie przechodzi unich przez płuca, przedsionek lewy (odbierający krew zpłuc) ma więc mniejszą pojemność niż przedsionek prawy (odbierający krew zciała). Przedsionki s. płazów przesunęły się ku przodowi i, obejmując stożek tętniczy, leżą przed komorą. Zatoka żylna jest niewielka iprzesunięta na prawo. Uchodzi do niej żyła podobojczykowa (niosąca krew zżyły skórnej wielkiej, natlenioną wskórze). Zlewej strony jej ujścia do przedsionka uchodzi żyła płucna. Pomiędzy obu ujściami tworzy się przegroda mięśniowa dzieląca przedsionek. Światło komory nie jest podzielone, wskutek czego dochodzi do mieszania się krwi tętniczej zżylną. Stożek tętniczy jest duży, często zaopatrzony wspiralną przegrodę.
- komora serca, serce.
- przedsionki serca, serce.
- serce płucne, serce.