układ zbudowany z tkanki nerwowej i tkanki glejowej, umożliwiający kręgowcom odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego, koordynację funkcjonowania narządów, awprzypadku form najbardziej rozwiniętych będący siedliskiem procesów psychicznych. U.n.k. odznacza się silną centralizacją iskłada zdwóch części - ośrodkowego (centralnego) układu nerwowego oraz obwodowego układu nerwowego. Wskład układu nerwowego ośrodkowego wchodzą mózg i rdzeń kręgowy; układ nerwowy obwodowyzłożonyjestz nerwów obwodowych (rdzeniowych iczaszkowych) oraz ich zwojów. Wsensie funkcjonalnym niezależną częścią u.n.k. jest układ nerwowy wegetatywny, którego funkcjonowanie jest wdużym stopniu niezależne od mózgu. Charakterystyczną cechą u.n.k. jest umiejscowienie jego zasadniczej, centralnej części po grzbietowej stronie ciała. Mózg irdzeń kręgowy są zbudowane przede wszystkim zciał komórek nerwowych tworzących substancję (istotę) szarą. Włókna nerwowe posiadające osłonki mielinowe tworzą substancję (istotę) białą. Substancja szara buduje korę mózgową oraz wewnętrzną część rdzenia nerwowego. Zsubstancji białej zbudowane są nerwy oraz zewnętrzna część rdzenia kręgowego. Rdzeń kręgowy leży wewnątrz kanału rdzeniowego kręgosłupa. Uwiększości kręgowców ma kształt zbliżony do walca, wzdłuż którego po stronie grzbietowej ibrzusznej biegną wąskie zagłębienia. Uczworonogów na wysokości pasów barkowego imiednicowego występują wyraźne zgrubienia rdzenia kręgowego, związane zsilniejszym unerwieniem kończyn. Substancja szara położona wewnątrz rdzenia kręgowego ma na przekroju poprzecznym kształt zbliżony do litery H osilnie pogrubionych ramionach. Górne, cieńsze ramiona tworzą tzw. rogi grzbietowe. Dolne igrubsze tworzą rogi brzuszne. Substancję białą rdzenia kręgowego budują włókna nerwowe domózgowe (wstępujące) iodmózgowe (zstępujące). Włókna te układają się wgrupy tworzące drogi nerwowe. Zrogów istoty szarej wybiegają krótkie korzonki nerwowe grzbietowe ibrzuszne, które łącząc się, tworzą parzyste nerwy rdzeniowe. Wskład nerwów rdzeniowych wchodzą włókna czuciowe iruchowe. Włókna czuciowe znajdują się wkorzonkach nerwowych grzbietowych, włókna ruchowe - wkorzonkach brzusznych. Nerwy rdzeniowe wydostają się zkanału rdzeniowego poprzez otwory międzykręgowe irozdzielają się na trzy gałęzie: grzbietową, brzuszną iłączącą. Dwie pierwsze unerwiają odpowiednio grzbietową ibrzuszną część ciała, natomiast trzecia łączy się ze zwojami układu współczulnego. Bezpośrednio zmózgu wybiegają nerwy czaszkowe unerwiające narządy głowy oraz trzewia. Ukręgowców skrzelodysznych ipłazów liczba nerwów czaszkowych wynosi dziesięć, upozostałych - dwanaście. Nerwy czaszkowe są zróżnicowane pod względem budowy ipochodzenia. Nerwy czaszkowe III (okoruchowy), IV (bloczkowy), VI (odwodzący), XI (dodatkowy) iXII (podjęzykowy) są nerwami ruchowymi kontrolującymi pracę mięśni oczu ijęzyka oraz niektórych mięśni szyi (XI). Nerwy czaszkowe i(węchowy), II (wzrokowy) iVIII (równoważno-słuchowy) są nerwami czuciowymi. Pozostałe nerwy czaszkowe V (trójdzielny), VII (twarzowy), IX (językowo-gardzielowy) iX (błędny) mają charakter mieszany.
- układ nerwowy, układ narządów odbierający...
- układ nerwowy obwodowy, układ nerwowy kręgowców.(...)
- OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY, część .