(łac. absolutus - najwyższy, zupełny, bezwzględny)
całkowite skoncentrowanie władzy w rękach jednostki lub innego organu, który ma wyłączność na tworzenie prawa i kierowanie sprawami państwa, a także forma rządów monarchicznych, pojawiających się w Europie od XVI w. Początki a. jako ustroju sięgają monarchii starożytnego Wschodu (np. w Egipcie i Mezopotamii), gdzie król, poprzez boskość swojej osoby, skupiał pełną i niepodzielną władzę. Idee a. stanowiły podstawę monarchii Karola Wielkiego, który był zwierzchnikiem zach. świata chrześcijańskiego iobrońcą religii. W XVI w. koncepcja rozwinęła się za sprawą J.Bodina, który uważał, że król stoi ponad prawem, a nieograniczoną władzę otrzymał od Boga. T.Hobbes wysunął teorię uzasadniającą a. monarchy względami racjonalistycznymi (np. prawami natury). Wg niego państwo absolutne powstało zwoli ludzkiej, a nie boskiej. Modelem takiego państwa była Francja w XVII w. za panowania Ludwika XIV. Król pełnił władzę nieograniczoną ani przez Kościół, ani przez poddanych. Był twórcą prawa i stał ponad nim. W 2. poł. XVIII w., pod wpływem idei Oświecenia (m.in. Grotiusa i Woltera) rozwinął się wEuropie a. oświecony, np. w Prusach (Fryderyk II), Austrii (Józef II), Rosji (Katarzyna II). Władcy ci mianowali się pierwszymi sługami państwa lub pierwszymi urzędnikami, których celem jest dobro poddanych, zapewnienie im sprawiedliwego ładu prawnego, opieki i bezpieczeństwa. Przeprowadzone reformy m.in. wzmacniały centralizm sprawowania władzy, łagodziły system prawny
(np. zakaz tortur), sprzyjały rozwojowi handlu, przemysłu i rolnictwa, wprowadziły powszechny obowiązek nauczania. Ich celem nie była likwidacja systemu feudalnego, a jedynie próba jego modernizacji. Obecnie ślady oddziaływania idei a. można odnaleźć w systemach totalitarnych czy dyktatorskich.
- ABSOLUTYZM, SYNONIM: dyktatura,...
- absolutyzm, forma rządów, w której...
- absolutyzm, 1) stanowisko filoz.(...)