charakterystyczny sposób myślenia i odnoszenia się do rzeczywistości, wynik przyjęcia określonych zasad i wartości, które wyznaczają sposób zachowania jednostki lub grupy społ. Wyróżnia się dwa podstawowe typy m.: 1) m. indywidualistyczna - wynika
z przekonania, że interesy i potrzeby jednostki są nadrzędne wobec interesów
i potrzeb zbiorowości, dlatego zadaniem państwa jest tworzenie takich zasad, przepisów i norm prawnych, które przyczyniać się będą do pomyślności i rozwoju każdego człowieka; 2) m. kolektywistyczna - jej podstawą jest założenie, że społ. jest autonomicznym podmiotem, jednostka zaś jego częścią. Zadaniem państwa, jako wyraziciela woli grupy, jest więc ochrona interesu zbiorowego. W tej sytuacji prawa jednostki są podporządkowane woli większości. W zależności od skali rozbieżności, między systemem zasad i wartości preferowanych przez dane społ. i państwo a mentalnością człowieka (grupy), w różny sposób mogą ujawniać się jego zachowania wobec rzeczywistości, począwszy od bierności, poprzez bunt, aż do całkowitego aktywnego negowania istniejącego porządku polit. i gosp.
- mieszczanin, mieć mentalność mieszczanina,...
- chciwiec, rozpoznać nienasyconego...
- FONWIZIN I. Dienis, (1744 lub 1745-92)