zbiór norm, wzorców i zasad postępowania polit. M.p. jest powiązana m.in. z etyką, etosem, odwołuje się najczęściej do uniwersalnych wartości humanistyczne, rel., a także do interesów jednostkowych
i dużych grup społ. Historia oraz obserwacja życia polit. dostarczają wielu dowodów, że podejmowane przez ludzi działania polityczne niejednokrotnie rodzą dylematy moralne. Mogą prowadzić do głębokich konfliktów społ. (np. rewolucji) bądź sprzyjać ich łagodzeniu czy wyciszeniu (np. polski "okrągły stół"). Najdobitniejszym przykładem związku moralności i polityki jest dzieło Książę N. Machiavellego, w którym autor do rangi wartości polit., podniósł zasadę "cel uświęca środki", pochwalał zatem rządy oparte na przemocy, obłudzie i podstępie ( makiawelizm). Od tego czasu polityka na ogół kojarzona jest z czymś złym, niemoralnym. Przykładem takiego myślenia jest też wypowiedź brytyjskiego historyka z końca XIX w.
L. Actona "Władza zawsze znieprawia, absolutna władza znieprawia absolutnie". Źródłem podtrzymywania takich wyobrażeń o polityce jest także literatura np. Antygona Sofoklesa czy Hamlet Szekspira. Również historia dostarcza dramatycznych przykładów konfliktu między moralnością a działaniem politycznym.
I tak w okresie rewolucji francuskiej (1789) sformułowano prawo rewolucyjnej przemocy jako przekonanie, iż przemoc jest niezbędna dla urzeczywistnienia interesów ogółu. Dopiero doświadczenia związane z faszyzmem i stalinizmem dobitnie wskazały, że fizyczna zagłada egzystencji ludzkich ( ludobójstwo) jest ostateczną miarą wartości humanistycznych, tego co słuszne i sprawiedliwe, a co niesłuszne i złe. Mimo powszechnego potępienia brutalności, przemocy i terroru, siła nadal pełni znaczącą rolę w naszej rzeczywistości polit. Jak wskazuje praktyka, przestrzeganie zasad demokracji ściśle powiązane jest
z poszanowaniem uniwersalnych wartości humanistycznych. Z tego punktu widzenia m.p. obejmuje takie cechy polityka jak np. tolerancyjność, sprawied-
liwość, poszanowanie wolności, odpo-
wiedzialność za słowo, umiejętność współpracy, uczciwość, prawdomówność, życzliwość, obiektywizm itp.
- FARYZEUSZE, żydowskie stronnictwo...
- PRAUNHEIM, Rosa von, właśc. Holger...
- KOMEDIA, jeden z podstawowych...