wielka, trwała zbiorowość ludzka połączona więzią etniczną i hist.-kulturową, charakteryzująca się wykrystalizowanym poczuciem świadomości narod. i zdolnością jej przekazywania następnym pokoleniom oraz dążeniem do utworzenia własnego państwa. W literaturze naukowej spotkać można wiele różnych prób definiowania pojęcia n. W politologii n. to grupa ludzi żyjąca na określonym terytorium, wyodrębniona wspólnym językiem, mająca swoją organizację w postaci państwa. Ekonomiczna koncepcja ujmuje n. jako zbiorowość ludzi, którego podstawę stanowi ekon. system. Dla koncepcji antropologicznej bazę stanowią cechy kulturowe nar., np. poczucie odrębności tradycji i dziejów, wspólny język, terytorium oraz świadomość nar. Z punktu widzenia socjologicznego n. to zbiorowość ludzi, która stanowi przede wszystkim wspólnotę idei, wyróżniająca się poczuciem świadomości nar. Czynnikami narodowotwórczymi są: więź historyczna, kulturowa, obyczajowa oraz wszystkie inne zjawiska, które składają się na tzw. świadomość nar., wyrażającą się m.in. w solidarności oraz zdolności kojarzenia losów osobistych z innymi członkami tej zbiorowości wraz z dążeniem do utworzenia własnego państwa. Tym m.in. świadomość nar. różni się od świadomości etnicznej. Sporne jest natomiast wprowadzenie do def. n. określenia wspólnoty języka. Znane są bowiem nar., które posługują się wieloma językami (np. Szwajcarzy) lub takie, które nie wyodrębniają się własnym językiem (np. Austriacy, Niemcy, Anglicy, Australijczycy). Bywa zawodne także kryterium wspólnoty terytorium. Istnieją przecież nar. żyjące w znacznym rozproszeniu (np. n. żydowski, palestyński) i takie, które dążą do utworzenia własnego państwa (np. Kurdowie), którzy korzystają z uprawnień i zabezpieczeń norm prawa międzynarodowego o samostanowieniu n., tj. prawa do decydowania o swoim losie. Nie oznacza to jednak możliwości naruszania praw innych n. ani zakłócania pokojowego ładu międzynarodowego, a także podejmowania działań o charakterze separatystycznym czy partykularnym.
naród
Edukacja obywatelska