samodzielny organ państw. powiązany bezpośrednio z parlamentem, powołany do przyjmowania skarg od obywateli na bezprawne działania adm.,
a w niektórych krajach też sądownictwa (Polska, państwa nordyckie). Jest to organ, który kontroluje poszanowanie praw obywateli przez adm. i sądownictwo, podejmuje inicjatywy mające na celu naprawę zaistniałych nieprawidłowości oraz informuje parlament i opinie publiczną
o poszanowaniu prawa w państwie. Do zalet tej ustrojowej instytucji należą m.in. bezpośrednie powiązanie z parlamentem, pełnienie funkcji pośredniczącej między obywatelem a władzą ustawodawczą oraz dostępność dla każdego obywatela. Organ ten występuje pod różnymi nazwami Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce, Mediator we Francji, Rzecznik Sprawiedliwości w Szwecji, Parlamentarny Komisarz ds. Administracji w W. Brytanii.
W większości państw o. powołany jest przez parlament, i to z reguły większością głosów. Natomiast w krajach anglosaskich obsadzanie urzędu o. należy do prerogatyw głowy państwa, która kieruje się opinią rządu. Jest to funkcja kadencyjna, tylko w W. Brytanii dożywotnia. Najwcześniej o. pojawił się w Szwecji (1809), Finlandii (1919), Norwegii (1952), Danii (1954). W latach 70. i 80. urząd stał się już powszechny i szeroko akceptowany jako forma ochrony praw i wolności człowieka. W Polsce o. działa od 1987.
- OMBUDSMAN, szwedzka (pot. używana...
- Ombudsman UE, Rzecznik Praw Obywatelskich...
- RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH, .