prawo narodów do utworzenia suwerennego państwa oraz swobodnego kształtowania swego systemu polit.-gosp., korzystania z bogactw naturalnych, rozwoju kult. Jego realizacja może być wynikiem plebiscytu, wyborów powszechnych lub walki nar.-wyzwoleńczej i polegać na uzyskaniu autonomii, własnego państwa lub dołączeniu się do wybranego państwa po oderwaniu od innego. Zasada s. po raz pierwszy została zapisana w Karcie NZ, powtórzono ją w Paktach Praw Człowieka (1966), w Deklaracji w sprawie przyznania niepodległości krajom i narodom kolonialnym (1960) i Deklaracji zasad prawa międzynar. (1970). Ten ostatni dokument zastrzegał wyraźnie, iż jego postanowienia nie powinny być interpretowane jako zachęcające do rozbijania czy naruszania w całości lub części integralności terytorialnej lub jedności polit. suwerennych i niepodległych państw, postępujących zgodnie z zasadą równouprawnienia i samostanowienia ludów. Wiązało się to z obawami, że zasada s. zostanie wykorzystana przez ruchy separatystyczne.
- samostanowienie narodów, jedna z podstawowych...
- SAMOSTANOWIENIE NARODÓW, samookreślenie narodów...
- NIEZALEŻNOŚĆ, SYNONIM: samodzielność,...