instytucja prawa wewn. przewidziana na wypadek zbrojnej interwencji innego państwa. W Polsce, zgodnie z Konstytucją RP s.w. może wprowadzić Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów na całym terytorium państwa lub na jego części w razie zewn. zagrożenia, zbrojnej napaści lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. S.w. wprowadza prez. na mocy rozporządzenia, w ciągu 48 godz. przedstawia je Sejmowi, który może je uchylić bezwzględną większością głosów (w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Skutkiem wprowadzenia s.w. jest ograniczenie praw człowieka i praw i wolności obywatelskich, nie mogą one jednak dot. godności człowieka, obywatelstwa, ochrony życia, humanitarnego traktowania, ponoszenia odpowiedzialności karnej, dostępu do sądu, dóbr osobistych, sumienia i rel., petycji, rodziny i dziecka. S.w. był przewidziany również
w Konstytucji PRL ( konstytucje polskie). Zostało to wykorzystane do jego wprowadzenia w nocy z 12 na 13 XII 1981 (odwołany został 22 VII 1983) dekretem Rady Państwa z naruszeniem przepisów konstyt. (nie zezwalały one na wydawanie dekretów w czasie trwania sesji Sejmu). Decyzja ta miała na celu wyeliminowanie "Solidarności" z życia polit. Wywołało to protesty społ. w całym kraju, na które władza odpowiedziała użyciem siły. W wyniku pacyfikacji kilkadziesiąt osób zginęło. Na podstawie dekretów ograniczono prawa obywatelskie, aresztowano lub internowano ponad 10 tys. osób, zawieszono, a następnie rozwiązano wszystkie związki zawodowe (X 1982), zakazano strajków, zmilitaryzowano podstawowe działy gospodarki. Mimo represji nie udało się zlikwidować struktury "Solidarności" ani innych organizacji opozycyjnych. Zaniechanie (od IX 1986) przez władzę egzekwowania odpowiedzialności karnej za działalność polit. umożliwiło podjęcie rozmów "Okrągłego Stołu", a następnie legalizację "Solidarności". 1 II 1992 Sejm uznał decyzję o wprowadzeniu s.w. 13 XII 1981 za nielegalną. Zob. też stany nadzwyczajne.
- STAN WOJENNY, szczególny rodzaj ,...
- STAN WOJENNY W POLSCE,1981-1983, wprowadzony 13 grudnia...
- stan wojenny w PRL 1981-83, wprowadzony przez władze...