niezawisły organ państwa powołany do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państw. TS ma w Polsce długą tradycję. Już Konstytucja 1791 dopuszczała możliwość pociągnięcia ministrów do odpowiedzialności przed sądem sejmowym. Również Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego z 27 XI 1815 postanawiała o odpowiedzialności przed sądem sejmowym min., naczelników wydziałów oraz członków komisji rządowych za naruszanie konstytucji i praw. Konstytucja z 1921 dopuszczała odpowiedzialność konst. prezydenta i członków rządu przed TS. Prez. mógł być pociągnięty do odpowiedzialności za zdradę kraju, pogwałcenie konstytucji i przestępstwa karne, min. zaś za działalność niezgodną z konstytucją
i innymi ustawami. Konstytucją z 1935 utrzymano TS, wprowadzono jednak zasadę, że prez. nie jest odpowiedzialny za swe akty urzędowe. Członkowie rządu byli odpowiedzialni polit. przed prez. i mogli być przez niego odwołani. Niezależnie podlegali też odpowiedzialności konst. Na podstawie tej konstytucji wydano ustawę z 1936 o TS, wg której odpowiedzialności konst. podlegali: premier, min. i prezes NIK, a także senatorowie i posłowie za wystąpienia sprzeczne z obowiązkiem wierności wobec Państwa Polskiego. Rozwiązania takie były rezultatem przejścia z demokracji parlamentarnej do ustroju autorytarnego. Po II wojnie świat. instytucja TS została wprowadzona ustawą z 1982. W myśl Konstytucji RP przed TS odpowiadają: prezydent, premier, ministrowie, prezes NIK, prezes NBP, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych oraz osoby, którym premier powierzył kierowanie ministerstwem lub urzędem celnym. Osoby te mogą być pociągnięte do odpowiedzialności za czyny będące naruszeniem konstytucji i ustaw lub w związku z zajmowanym stanowiskiem (odpowiedzialność konst.), lecz które nie są przestępstwem. Jeżeli popełniły one także przestępstwo, TS może orzec o odpowiedzialności konst. i karnej. TS wybierany jest spoza grona posłów i senatorów, na pierwszym posiedzeniu Sejmu na okres jego kadencji. Składa się z przewodniczącego (pierwszy prezes Sądu Najwyższego), 2 zastępców i 16 członków, z którego przewodniczący oraz co najmniej połowa członków TS powinna mieć kwalifikacje pozwalające na zajmowanie stanowiska sędziego. Prawo postawienia prez. w stan oskarżenia przysługuje Zgromadzeniu Narodowemu uchwałą większościową co najmniej 2/3 głosów na wniosek co najmniej 140 jego członków. Z dniem podjęcia takiej uchwały sprawowanie urzędu przez prez. ulega zawieszeniu. Natomiast uchwałę o pociągnięcie do odpowiedzialności min. podejmuje Sejm na wniosek prez. lub grupa 115 posłów większością 3/5 głosów ogólnej liczby jego członków. Jeżeli TS uzna osobę winną popełnionych czynów w zakresie odpowiedzialności konst. może orzec m.in. w przypadku prez. o pozbawienie go urzędu, a pozostałych zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk. Za przestępstwa pospolite TS wymierza kary przewidziane w kodeksie karnym.
- TRYBUNAŁ STANU, organ , przed którym...
- trybunał, zanieść skargę do...
- trybunał, (łac. tribunal - wzniesione...