konflikty pomiędzy krajami regionu, szczególnie ostre, długotrwałe i angażujące państwa trzecie od lat 80. Są one wynikiem strategicznego znaczenia tego regionu,
tu bowiem znajduje się 60% świat. zasobów ropy naftowej oraz konfliktogennych koncepcji w polityce zagr. i wewn. największych krajów - Iraku i Iranu. Jednym z konfliktów, który można uznać za zamknięty, jest wojna między Irakiem
a Iranem, mająca miejsce w latach 1980-88. Jej przyczyny były złożone - walka
o dominację w rejonie, antagonizmy narodowościowe i rel.; kwestia kurdyjska dot. obu państw, ale wykorzystujących ją przeciw sobie; odmienny model polityki wewn. i zagr. - choć oficjalnym powodem do wojny stał się spór terytorialny
o wytyczenie granicy na rzece Szatt
al-Arab. Iran pozostawał przez wiele lat sojusznikiem USA, gdy Irak - ZSRR.
W 1980 wybuchła w Iranie islamska, antyamerykańska rewolucja, w wyniku której Iran stał się państwem teokratycznym, dążącym do islamizacji regionu. Przy czym władza spoczęła w rękach szyitów, którzy stanowią także większość
w Iraku, rządzonym jednak przez sunnitów. Irak rozpoczął zatem wojnę, prowokując we wrześniu 1980 graniczne starcia, liczył bowiem nie tylko na zajęcie wsch. brzegu spornej rzeki, ale też na wywołanie secesji ziem irańskich zamieszkanych przez Arabów, buntu innych nieperskich grup narodowościowych
i ostatecznie spowodowanie upadku władz w Teheranie. Wojna, w zamierzeniu błyskawiczna, przekształciła się
w długotrwałe zmagania, w których poległo ok. 1 mln ludzi, w większości Irańczyków, a Irak poniósł ogromne koszty. Irak wykorzystywał także na dużą skalę broń chemiczną, obie strony dokonywały bombardowań obiektów cywilnych, toczyły też wojnę na morzu, blokując wzajemnie ruch tankowców. Irańskie ataki na neutralne statki doprowadziło
do interwencji USA, które zniszczyły część floty irańskiej, w efekcie Iran zgodził się na zawieszenie broni. Rokowania trwały od 1988 do chwili irackiej agresji na Kuwejt w 1990, kiedy to z kolei Irak stał się zainteresowany szybką normalizacją sytuacji z Iranem, by mieć wolną rękę w obliczu nowej wojny w Zatoce Perskiej. Zaakceptował zatem wycofanie swych wojsk z terytorium Iranu, wymianę jeńców oraz przebieg granicy po środku spornej rzeki. Agresja na Kuwejt (1990) była uzasadniana jednostronnym przekraczaniem limitów wydobycia ropy wyznaczonych przez OPEC przez to państwo (największego wierzyciela Iraku), bezprawnym korzystaniem z przygranicznego pola naftowego. Spotkała się omal, że z jednoznacznym potępieniem ze strony społeczności międzynarodowej (poparcia udzieliły tylko Jordania, Jemen i OWP), czego wyrazem były rezolucje Rady Bezpieczeństwa nakładające embargo na handel z Irakiem, wprowadzające zakaz importu irackiej ropy. Powstała też koalicja 28 państw
(w tym ZSRR) pod przewodnictwem USA, która z upoważnienia Rady Bezpieczeństwa podjęła się realizacji operacji wojskowej Pustynna Burza, gdy Irak nie wycofał się do wyznaczonego terminu - 15 I 1991 z Kuwejtu. Działania trwały od 17 I do 24 II, polegały na bombardowaniach Iraku oraz w ostatniej fazie ataku lądowym, powstrzymanym poprzez akceptację przez Irak rezolucji ONZ. Koalicja antyiracka zastosowała w walce najnowocześniejsze rodzaje broni "inteligentnej", Irak próbował wywołać konflikt o większym zasięgu atakując rakietami terytorium Izraela, użył także broni ekol. zapalając kilkaset szybów naftowych. Irak spotkały dotkliwe sankcje ONZ - wypłacenie reparacji wojennych, ograniczenie wydobycia ropy, poddanie się ścisłej kontroli w zakresie produkcji
i posiadania broni masowego rażenia. Wszystkie te elementy wraz z wciąż nierozwiązanym kurdyjskim problemem oraz agresywną polityką S. Husajna ważą na utrzymywaniu się napięcia
w Zatoce Perskiej. Na przełomie 1997
i 1998 groziło ono przekształceniem się w kolejny międzynar. konflikt, z udziałem USA i W. Brytanii gotowych do ataku na Irak, jeśli by nie umożliwił komisji zbadania stanu posiadania zakazanej broni biologicznej.
- Zatoka Perska, pn.-zach. odnoga Oceanu...
- Perska, Zatoka, głęboko wcinająca...
- BASRA, Al-