miasto powiatowe u podnóża Gór Sowich, nad Piławą (woj. dolnośląskie); 35,3 tys. mieszk. (2002); wspólnie z Bielawą, Pieszycami i Piławą Górną tworzy aglomerację miejsko-przemysłową liczącą ok. 80 tys. mieszk. W XII w. gród z osadą, prawa miejskie od 1250 (wg innych źródeł od 1289); własność Piastów śląskich, od XIV w. dzielił losy polityczne Śląska pod niem. nazwą Reichenbach (spolszczoną na Rychbach); od XV w. ośr. sukiennictwa, w XVII-XVIII w. tkactwa lnianego i bawełnianego; 1790 międzynar. zjazd posłów Anglii, Austrii, Prus, Holandii i Polski w sprawie wojny austr.-tur.; 1843 spotkanie cara Mikołaja II i króla Prus Fryderyka Wilhelma III; w XIX w. ośr. przem. włókienniczego (1844 miejsce wybuchu powstania tkaczy śląskich); podczas II woj. świat. podobóz Gross-Rosen; od 1946 nazwa D. nadana dla uczczenia księdza Jana Dzierżonia, wybitnego śląskiego pszczelarza; do 1975 i od 1999 m. powiatowe; dawniej ośr. przem. elektrotechn. (Zakłady Radiowe "Diora"), włókienniczego (Zakłady Bawełniane "Silesiana"), przem. spożywczy, metalowy. Pozostałości murów miejskich z basztami z XIII/XIV w., kościoły gotyckie: św. Jerzego, NPM, św. Trójcy; kamienice z XVII-XIX w.
- BIELAWA, miasto na , u podnóża...
- MUSKOWIT, glinokrzemian potasu...
- Sudeckie, Przedgórze, pas wzgórz oszer. 20-40...