miasto powiatowe w woj. kujawsko-pomorskim, na Pojezierzu Chełmińskim, nad jez. Zamkowym, Sitno i Frydek; pierwsze wzmianki 1246 (osada i gród w państwie krzyżackim); do 1773 własność biskupów chełmińskich; prawa miejskie na pocz. XIV w.; rozwój rzemiosła i handlu; 1466 włączone do Polski; 1772-1920 w zaborze pruskim (1807-15 w Księstwie W-wskim); 1939 wcielone do Rzeszy (obóz przejściowy dla jeńców wojennych); 1887-1975 i od 1999 siedziba powiatu; 13,9 tys. mieszk. (2002); ośr. usługowy dla rolnictwa, przem. spoż., chem., poligraficzny, odzieżowy, metalowy; ośr. wypoczynkowy; resztki gotyckiego zamku (1303-11), kościół św. Szymona Apostoła i Judy Tadeusza (1323-49, wieża z XVIII w.), kościół szkolny NMP Królowej Polski (XIX w., wcześniej ewangelicki); miejsce urodzin Walthera Hermanna Nernsta, niem. fizyka i chemika, laureata Nagrody Nobla (1920); w okolicach rezerwat leśny Wronie ze stanowiskami unikatowej buczyny pomorskiej.
WĄBRZEŹNO
Miejscowości