drugi pod względem wielkości kontynent świata, rozciągający się po obu stronach równika; pow. 30,3 mln km2. Jest wyjątkowo zwarty; linia brzegowa bardzo słabo rozwinięta, wyspy ipółwyspy stanowią 5% ogólnej powierzchni. A. jest niemal wcałości starą tarczą prekambryjską, złożoną zmozaikowo występujących wyżyn ikotlin; łańcuchy górskie występują tylko na pd. (Góry Przylądkowe) ipn.-zach. (Atlas). We wsch. części potężny system rowów tektonicznych, ciągnących się od M. Czerwonego aż do ujścia rz. Zambezi; liczne wzniesienia wulkaniczne, znajwyższym Kilimandżaro (5895 m n.p.m.). Wrzeźbie dominują wysokie wyżyny (49% pow. leży na wys. 500-2000 m n.p.m.), niziny zajmują tylko 22%. Wyraźnie zaznaczona jest strefowość klimatyczna iroślinna; wokół równika klimat równikowy, na zach. wilgotny, na wsch. bardziej suchy; na pn. ipd. od tej strefy klimat podrównikowy wilgotny, sawannowy, zletnią porą deszczową isuchą zimową; wstrefach zwrotnikowych panuje klimat suchy; wczęści pn. znajduje się największa pustynia na Ziemi - Sahara. Na pn. ipd. krańcach A. klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski. Wody Afryki należą w51% do zlewiska O. Atlantyckiego, w18% do zlewiska O. Indyjskiego, 1/3 kontynentu stanowią obszary bezodpływowe, które znajdują się na Saharze, wkotlinie Kalahari iCzadu. Do największych rzek Afryki należą: Nil, Kongo, Niger, Zambezi; największa liczba jezior wAfryce Wsch., głównie pochodzenia tektonicznego (jez. Tanganika, Niasa, Alberta, Edwarda). WAfryce Pn. występują słone jeziora zw. szottami lub sebkami. Układ stref roślinnych odpowiada wprzybliżeniu układowi stref klimatycznych. Około 40% A. zajmują sawanny; na pn. ipd. wiecznie zielona roślinność śródziemnomorska. Większość krajów A. znajduje się na bardzo niskim poziomie rozwoju gospodarczego, częste są klęski głodu, zwłaszcza wstrefie Sahelu. Towarzyszy temu niestabilna sytuacja polityczna; częste są walki na tle etnicznym (ostatnio wRuandzie, Burundi iKongu-Zairze), wojskowe zamachy stanu, wojny domowe; rządy mają zreguły charakter dyktatur. Względną stabilność polityczną igospodarczą wykazują przede wszystkim państwa zpn. (Egipt, Tunezja, Maroko) ipd. (RPA, Namibia, Botswana, Zimbabwe) kontynentu.
Afryka
Geografia