kontynent na półkuli zach., leży po obu stronach równika, między O. Spokojnym iO. Atlantyckim, pow. bez Ameryki Środkowej ok.
17,6 mln. km2. Linia brzegowa słabo rozwinięta; wyspy ipółwyspy stanowią ok. 1,1% ogólnej pow., największa wyspa - Ziemia Ognista. Średnia wys. kontynentu 655 m, najwyższy punkt Aconcagua 6960 m n.p.m., najniższy wsolnisku Salinas Chicas - -35 m n.p.m; ponad 40% pow. leży do 300 m, ok. 8,5% powyżej 2000 m. Wrzeźbie wyróżnia się siedem głównych jednostek morfologicznych: Andy, Wyżyna Gujańska, Wyżyna Brazylijska, Wyżyna Patagońska, Nizina Amazonki, Nizina Orinoko, Nizina La Platy. Wbudowie geologicznej trzy wielkie jednostki: prekambryjska platforma południowo-amerykańska, obejmująca środkową ipn.-wsch. część, paleozoiczna platforma płyty patagońskiej oraz ciągnące się południkowo wzdłuż zach. wybrzeża, sfałdowane wczasie orogenezy alpejskiej, Andy, zczynnymi iwygasłymi wulkanami. Klimat układa się strefowo: na pn. równikowy wybitnie wilgotny igorący ze średnimi rocznymi temp. ok. 25 - 27C iopadami ok. 2000 mm, następnie strefa klimatów podzwrotnikowych ztemperaturą najcieplejszego miesiąca 24C, anajchłodniejszego ok. 9C, obszary te nawiedzają chłodne wiatry południowe - pamperos; Patagonia leży wstrefie klimatu umiarkowanego, apd. część kontynentu wstrefie klimatu subpolarnego; wAndach występuje pasowość klimatyczna. Wody A. P. należą do zlewisk dwóch oceanów: Atlantyckiego (85%) iSpokojnego (7%); obszary bezodpływowe zajmują ok. 8%; główny dział wodny biegnie wzdłuż łańcucha Andów. Do zlewiska O. Atlantyckiego należą największe inajbardziej zasobne wwodę rzeki: Amazonka (6500 km), Parana (4700 km), Orinoko (2500 km), Sao Francisco. Najwięcej jezior jest wpd. Chile iPatagonii (jeziora polodowcowe); wBoliwii ipn. Argentynie płytkie isłone jeziora ibagna zwane salar; największe jezioro śródlądowe kontynentu - Titicaca - położone jest na wys. 3812 m n.p.m., największe jezioro przybrzeżne - Maracaibo. WA. P. wykształciło się wiele formacji roślinnych, wdorzeczu Amazonki wiecznie zielona puszcza równikowa - selwa, największe przestrzenie zajmują obszary trawiaste (campos lub llanos), na wyżynach dominują kolczaste, suche lasy izarośla (caatinga), wśrodk. części Andów roślinność pustynna ipółpustynna, wpn. Argentynie pampa - zbiorowisko roślin zielnych, pozbawionych prawie zupełnie drzew, aobecnie zajętych pod uprawę lub pastwiska. Bogata icharakterystyczna fauna: szczerbaki, małpy szerokonose, świnie pekari, tapir amerykański, quanako, wikunia, kolibry, kondory, dużo ślimaków, więcej niż na pozostałych kontynentach razem wziętych.
- Ameryka Południowa, pd. kontynent półkuli...
- AMERYKA POŁUDNIOWA, kontynent na półkuli...
- Ameryka, przemierzyć Amerykę,...