najstarsza era wyróżniana wdziejach Ziemi, obejmująca okres starszy niż 2,5 mld lat. Łącznie zpóźniejszym proterozoikiem tworzy prekambr. Za. pochodzą niektóre serie skalne wchodzące wskład tarcz kontynentalnych, gł. silnie zmetamorfizowane ( metamorfizm) łupki krystaliczne.
archaik
Geografia