naturalna próżnia wskałach, której rozmiary umożliwiają penetrację przez człowieka. Jako minimalną długość j. przyjmuje się 10 m, próżnie krótsze noszą nazwę schronisk skalnych. J. powstają na różne sposoby wróżnych skałach; najpowszechniejsze inajwiększe są j. krasowe ( kras), związane zchemicznym oddziaływaniem wody ( wietrzenie chemiczne) na wapienie, gipsy isole. Korytarze j. tworzą się wzdłuż spękań lub powierzchni uławicenia, mogą mieć rozciągłość poziomą lub pionową ( awen), amiejscami rozszerzać się wsale ikomory. Inne typy to j. tektoniczne, związane zprzesunięciami mas skalnych wgórotworze, j. abrazyjne w klifach nadmorskich, j. wulkaniczne będące dawnymi kanałami przepływu lawy oraz j. lodowe. Największą j. na świecie jest system Mammoth Cave - Flint Ridge Cave wUSA odługości ponad 500 km, najgłębszą jest Jean Bernard we Francji, mająca 1602 m głęb. WPolsce j. występują gł. wTatrach Zachodnich ina Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, wmniejszym stopniu wSudetach, Górach Świętokrzyskich iw Niecce Nidziańskiej (j. gipsowe). Najdłuższą izarazem najgłębszą j. Polski jest system Wielka Śnieżna - Wielka Litworowa wTatrach (prawie 18 km dł., 814 m głęb.).
jaskinia
Geografia