od średniow. akcja lokacji miast i wsi, czyli zakładania nowych lub nadawania prawa niemieckiego już istniejącym, prowadzona przez władców oraz wielkich właścicieli ziemskich (w tym instytucje kościelne). W X-XII w. prowadzona wg niejednolitych zasad (na tzw. prawie polskim); w XIII-XIV w. nastąpił okres uporządkowania wg wzorów zachodnich k. na prawie niemieckim; obejmowała zarówno ludność rodzimą, jak i napływową (Niemców, Flamandów, Walonów). Na wzór przywilejów nadawanych w Niemczech gwarantowano osadnikom - w zamian za daniny na rzecz feudała - wolność osobistą, dziedziczenie gospodarstw, prawo tworzenia samorządu oraz okres do kilkunastu lat wolny od czynszu dany na zagospodarowanie (tzw. wolniznę). Prawa i obowiązki osadników określał dokument (akt) lokacyjny wydawany przez właściciela ziemskiego. Organizatorem miasta lub wsi na prawie niem. był tzw. zasadźca, zwykle późniejszy wójt stojący na czele miasta lub sołtys na czele wsi. W rządzeniu współpracował z nimi organ sądowniczy, tzw. ława sądowa, którą tworzyli wraz z siedmioma ławnikami. W XV-XVII w. magnateria prowadziła k. na ziemiach litew. i rus. organizując latyfundia. W XVII-XVIII w. rozwinęła się na Pomorzu tzw. k. olęderska, nazwana od pierwszych osadników Holendrów.
- KOLONIZACJA, proces zasiedlania terenów...
- POLSKA. HISTORIA. GOSPODARKA PO 1815, najszybszy rozwój gosp.(...)
- Walonowie, lud zamieszkujący pd.(...)