(1810-1903)
papież od 1878; w 1882 zawarł konkordat z Rosją; 1887 doprowadził do zakończenia kulturkampfu w Niemczech. W 1891 wydał encyklikę Rerum novarum będącą przełomem w myśli społ. Kościoła; uznawała ona własność za naturalne prawo człowieka, ale też apelowała do rządów i przedsiębiorców, aby poprawili warunki pracy i życia robotników; głosiła potrzebę współpracy i solidarności klas społ. Zainicjował też katol. ruch polit.-społ. ( chrześcijańska demokracja).