(1769-1821)
jeden z największych wodzów i polityków w dziejach, pierwszy konsul Francji, cesarz Francuzów. W 1796 objął nacz. dowództwo armii franc. we Włoszech, bijąc tam Austriaków; 1798-99 dowodził w kampanii w Egipcie; w drodze zamachu 18 brumaire'a obalił dyrektoriat obejmując władzę jako pierwszy konsul (1799-1804). Potrafił ustabilizować stosunki wewn. we Francji, utrzymując wiele zdobyczy rewolucji. Prowadził liczne wojny, głównie z Austrią, Anglią, Prusami, Rosją, dzięki którym rządził bezpośrednio lub pośrednio większością Europy. W 1801 zawarł konkordat z papieżem Piusem VII, w 1802 narzucił Francji nową konstytucję, scentralizował władzę w swych rękach, w 1804 ogłosił się cesarzem Francuzów (1804-14 i 1815), w 1806 ogłosił blokadę kontynentalną; w 1810 rozwiódł się z Józefiną de Beauharnais i poślubił Marię Ludwikę, córkę cesarza Austrii, Franciszka I; w 1812 poniósł klęskę w wyprawie na Rosję, w 1813 przegrał mimo przejściowych sukcesów kampanię saską; 6 IV 1814 abdykował i został zesłany na Elbę, w 1815 na krótko powrócił do władzy ( Sto dni), pokonany w Belgii w bitwie pod Waterloo; internowany przez Anglików na Wyspie Św. Heleny, gdzie pozostawał do śmierci (21 V).
- NAPOLEON BONAPARTE, .
- Napoleon, tego Napoleona, o Napoleonie;...
- Napoleon III, Ludwik Napoleon Bonaparte, (1808-73)