proces przemian gospodarki z przyswajającej na wytwórczą, gł. udomowienia roślin i zwierząt, co kończy paleolit. R.n. umożliwiła wzrost liczebności grup ludzi, gdyż mniejszy obszar mógł dać więcej żywności. Obrona interesów grupowych wymagała doskonalenia systemów społ.-polit. Powstawały kilkutysięczne skupiska ludzkie z władzą, ale jeszcze nie państwa. W osadach o zabudowie zwartej z cegieł, bloków kamiennych, nieraz silnie fortyfikowanych pojawiały się nowe techniki produkcyjne, np. plecionkarstwo, tkactwo, garncarstwo. Ponadto następował rozwój systemów rel., zwł. kult bóstw płodności (gł. Wielkiej Matki), czasem zwierząt; budowano świątynie.
- neolit, młodsza epoka kamienia,...