(TDP)
najliczniejsza demokr. organizacja Wielkiej Emigracji, zał. w 1832 w Paryżu; pierwsza nowoczesna pol. partia polit.; TDP podzielone było na sekcje terytorialne, od 1836 na czele stała Centralizacja, ważniejsze kwestie poddawano pod ogólną dyskusję; w 1835 grupa radykałów (ok. 140 czł.) opuściła TDP tworząc w Anglii Gromady Ludu Pol.; program ogłoszony w tzw. Wielkim Manifeście (4 XII 1836) mówił o połączeniu walki o wyzwolenie nar. z reformami społ.; głosił wiarę w lud, a również w patriotyzm szlachty; celem miała być niepodległa demokr. Polska w granicach z 1772, wyzwolona w wyniku ogólnonar. powstania, którego siłę mieli stanowić chłopi pozyskani obietnicą nadania im na własność użytkowanej ziemi i nadzieleniem ziemią ludności bezrolnej; przyszłe państwo miało być republiką; w latach 40. przez swych emisariuszy przygotowywało powstanie w trzech zaborach; TDP brało udział w wydarzeniach 1846-48; w 1849 Centralizacja była w Londynie, w 1853 nastąpił rozłam w TDP, L. Mierosławski wraz ze swymi zwolennikami poparł Napoleona III; w 1862 TDP rozwiązało się; gł. działacze: T. Krępowiecki, S. Worcell, W. Darasz, W. Heltman, J.N. Janowski, L. Mierosławski.
- TOWARZYSTWO DEMOKRATYCZNE POLSKIE, TDP
- POLSKIE TOWARZYSTWO ZOOTECHNICZNE IM. M. OCZAPOWSKIEGO, stowarzyszenie (naukowców...
- KOMITET NARODOWY POLSKI, organizacja polityczna...