(potop szwedzki) 1655-60
Polska odrzuca szwedz. propozycję pomocy króla szwedz. Karola Gustawa przeciw Moskwie w zamian za rekompensaty terytorialne. W VII 1655 rusza inwazja na Wielkopolskę i Litwę. Pospolite ruszenie kapitulowało pod Ujściem 25 VII, padły Warszawa, 19 X Kraków, wojsko przechodzi na stronę szwedz. Król Jan Kazimierz schronił się na cesarskim Śląsku. Jednak w Polsce zaczyna się partyzantka antyszwedz. Wspomaga ją obrona Częstochowy (19 XI-27 XII). 18 XII Jan Kazimierz wraca do Polski, a wojsko 29 XII zawiązuje w jego obronie konfederację w Tyszowicach. Wiosną 1656 siły pol. zatrzymują marsz szwedz. na pd., a 30 VI wyzwalają Warszawę. Jednak elektor prus. (od 17 I 1656 lennik szwedz.) i Karol Gustaw 28-30 VII zwyciężają pod Warszawą. 6 XII 1656 w Radnot (Węgry) Szwecja, Siedmiogród, elektor, Bogusław Radziwiłł i Chmielnicki podpisują traktat rozbioru Polski. 1657 inwazja siedmiogrodzka, jednak wobec wystąpienia cesarza i Danii klęska Siedmiogrodu pod Czarnym Ostrowem (22 VI), a elektor wycofuje się z wojny w zamian za pełną suwerenność w Prusach (traktaty welawsko-bydgoskie 19 XI, 6 XI 1657). Wojska pol. (S. Czarniecki) i cesarskie pomagają Danii. 3 V 1660 pokój w Oliwie kończy wojnę, która b. zniszczyła Polskę. Szwecja zatrzymała zdobycze z 1635.
- wojna polsko-szwedzka 1600-35, konflikt wynikający...
- PARCZEW, miasto powiatowe w ,...
- STAROGARD GDAŃSKI, miasto powiatowe w ,...