wojna polsko-turecka 1672-76

przyczyną wybuchu wojny był konflikt pol.-kozacko-tatar. na Ukrainie. Ponadto Turcja w wyniku reform wewn. prowadziła wówczas politykę ekspansji. Najazd tur. rozpoczął się w momencie zaciętej walki polit. wewnątrz Rzeczypospolitej. Po krótkim oblężeniu kapitulował Kamieniec Podolski (26 VIII 1672), a podpisany 18 X 1672 traktat pokojowy oprócz strat terytorialnych (Podole, Bracławszczyzna, część woj. kijowskiego) przyniósł Polsce hańbiące zobowiązanie do płacenia haraczu. Sejm pol. nie ratyfikował układu, a uchwalone wysokie podatki na wojsko doprowadziły do świetnego zwycięstwa (11 XI 1673) pod Chocimiem. W latach 1674-76 nowo obrany król Polski Jan III Sobieski usiłował odebrać utracone tereny. 17 X 1676 po walkach pod Żurawnem doszło do zawarcia rozejmu, w którym Turcy obiecywali nawet zwrot Kamieńca i sojusz z Rzecząpospolią. Niestety wyprawione w 1677 do Stambułu dla zawarcia pokoju poselstwo Jan Gnińskiego przyniosło jedynie drobne korekty graniczne i rezygnację z haraczu.