powszechna wojna pomiędzy Anglią, Hanowerem, Prusami a koalicją Francji, Hiszpanii, Austrii, Rosji, Saksonii, krajów Rzeszy Niem. i Szwecji. Faktycznie działania wojenne pomiędzy kolonistami franc. a ang. rozpoczęły się w Ameryce Pn. już w 1755. Na tamtym terenie w.s. nazywa się "wojną francusko-indiańską". Przyniosła ona likwidację panowania franc. w Kanadzie. Poza tym w.s. prowadzona była na terenie Azji, zwł. w Indiach, gdzie Francuzi stracili swe silne dotychczas pozycje i wpływy. W Europie do rewanżu za przegraną wojnę o sukcesję dążyła cesarzowa Maria Teresa wspomagana przez carycę ros. Elżbietę. Sojusznicze władczynie pragnęły uzyskać poparcie króla Francji Ludwika XV. Zawarcie sojuszu ang.-prus. (1756) ostatecznie przekonało Ludwika XV o konieczności "odwrócenia przymierzy". Król prus. Fryderyk II obawiał się wojny z Austrią i Rosją, postanowił uprzedzić wrogie mu stolice i 30 VIII 1756 wtargnął do Saksonii, rozpoczynając tzw. III wojnę śląską. Przewaga liczebna była po stronie koalicji antyprus. Sojusznicze armie ros. działały wyjątkowo niemrawo. Maszerująca z zach. armia franc. wzmocniona oddziałami Rzeszy została rozbita przez Fryderyka II w Saksonii pod Rossbach (5 XI 1757). Wówczas król prus. ruszył na Austriaków okupujących Śląsk i zniszczył ich armię w bitwie pod Lutynią (5 XII 1757). W 1758 pętla wokół Prus powoli zaciskała się. Brak koordynacji pomiędzy sprzymierzonymi umożliwił jednak przetrwanie Fryderykowi tego roku. Wydawało się, że nic nie uratuje monarchii Hohenzollernów, gdy zmarła caryca Elżbieta, a tron po niej objął Piotr III, fanatyczny wielbiciel Fryderyka II. Rosjanie oddali wszystkie zdobycze i armia carska stała się sojusznikiem króla prus. Wyczerpane państwa zawarły pokój 10 II 1763 w Paryżu (Francja, Hiszpania i Anglia) oraz 15 II 1763 w Hubertsburgu (Austria, Saksonia i Prusy). Prusy ostatecznie uzyskały Śląsk, Anglia zyskała Kanadę i dominującą pozycję w Indiach, Hiszpania Minorkę i Luizjanę (od Francji w zamian za Florydę). Saksonia została wyniszczona gosp.
- SIEDMIOLETNIA WOJNA, 1756-63
- Pitt William Starszy, (1708-78)
- MARIA TERESA, (1717-80)