toczone w latach 1799-1815, aby osiągnąć i utrwalić hegemonię Francji w Europie. Wojna z II koalicją 1798-99 (Anglia, Turcja, Neapol, Rosja, Austria) przyniosła Francji początkowo niepowodzenia, ale po zwycięstwach pod Marengo (14 VI 1800) i Hohenlinden (3 XII 1800) Austria zdecydowała się zawrzeć pokój w Luneville, natomiast ostatecznie wojnę z II koalicją zakończył pokój z Anglią w Amiens (25 III 1802). Już jednak w V 1803 Napoleon zaczął przygotowania do inwazji na Anglię. Wojska franc. zajęły związany z Anglią Hanower. W odpowiedzi W. Brytania zmontowała III koalicję (Anglia, Austria, Szwecja, Rosja, Neapol). Napoleon zreorganizował armię franc., tworząc Wielką Armię i wyruszył w 1805 przeciw Austrii. Zwyciężył pod Ulm (20 X 1805), a po zajęciu Wiednia i zwycięstwie pod Austerlitz (2 XII 1805) zawarł pokój z Austrią w Preszburgu i umocnił swą pozycję w Niemczech. Klęska floty franc. pod Trafalgarem przesądziła o niepowodzeniu planów inwazji na Anglię. W 1806 wybuchła wojna z IV koalicją. Napoleon jednak szybko zwyciężył armię prus. pod Jeną i Auerstedt. W XI 1806 chcąc pognębić Anglię Napoleon ogłosił blokadę kontynentalną, a wojska franc. zajęły wybrzeża M. Bałtyckiego i M. Północnego. W 1807 prowadzona była dalej wojna franc.-ros. i franc.-prus. Nie rozstrzygnięta była bitwa pod Pruską Iławą (8 II), ale po zwycięstwie pod Frydlandem i zajęciu Królewca, Napoleon mógł bez przeszkód zawrzeć w Tylży pokój z Rosją (7 VII) i Prusami (9 VII) i utworzyć Księstwo Warsz. W 1808 został Napoleon wciągnięty do wojny w Hiszpanii i Portugalii, gdzie powstańcy poprosili o pomoc Anglików. Walki tam miały trwać aż do 1814. W 1809 Austria widząc kłopoty Napoleona pokusiła się znów o wojnę z Francją. Początkowo odnosiła nawet zwycięstwa (Aspern i Essling). Jednak zwycięstwo Napoleona pod Wagram (5-6 VII 1809) pozwoliło zawrzeć pokój w Schoenbrunn. Austria przestała być groźna. Ze względu na współdziałanie Anglii mówi się czasem o V koalicji. W 1812 chcąc zmusić Rosję do przestrzegania blokady kontynentalnej Napoleon na czele Wielkiej Armii wyruszył na Moskwę. Mimo zwycięstwa pod Borodino (7 IX) i zajęcia Moskwy, wobec ostrej zimy i ciągłych ataków Rosjan konieczny stał się odwrót, podczas którego siły napoleońskie zostały zdziesiątkowane. Wobec tych niepowodzeń powstała szybko nowa antyfranc. koalicja (Rosja, Prusy, Austria, Anglia i Szwecja). Zwycięstwo jej pod Lipskiem (16-19 X 1813) oraz walki we Francji 1814 praktycznie rozstrzygnęły o klęsce i abdykacji Napoleona (16 IV 1814). 1 III 1815 nastąpił powrót Napoleona z Elby do Francji, rozpoczynając słynne Sto dni. Jednak wszystko rozstrzygnęła przegrana pod Waterloo (18 VI 1815). Wojny napoleońskie przyniosły nowe rozwiązania w zakresie prowadzenia wojen. Charakteryzowały się szybkością działań Napoleona na gł. kierunku uderzenia i umiejętnością wykorzystania przewagi ogniowej. Wojny przynosiły w całej Europie olbrzymie reformy i zmiany - standardem były konstytucje i kodeks cywilny zapewniający równość wobec prawa. W Niemczech zlikwidowano rozdrobnienie polit., ułatwiając późniejsze jednoczenie.
- NAPOLEOŃSKIE WOJNY, prowadzone 1803-15 przez...
- bitwa pod Lipskiem, zw. "bitwą narodów",...
- SOULT, Nicolas Jean de Dieu...