Reklama

CHIŃSKA LITERATURA

jedna z najstarszych na świecie; okresy jej rozwoju pokrywają się z okresami panowania poszczególnych dynastii. Epoka przedklasyczna (XIV-VI w p.n.e.) obejmuje inskrypcje profetyczne na tabliczkach brązowych i kościanych odkrytych w latach 60. i 70. XX w. Okres klasyczny to powstanie kanonu konfucjańskiego: Księga pieśni, Księga dokumentów, Księga przemian, Wiosny i jesienie, Dialogi konfucjańskie, traktat Meng-cy, taoistyczne dzieło Tao-te-cing oraz Prawdziwa księga południowego kwiatu; pierwszym nieanonimowym twórcą ch.l. był ówczesny poeta Cü Jüan. W epoce Han (206 p.n.e. - 220 n.e.) następuje rozwój lit. komentatorskiej, historiografii i tradycji filologicznej (kroniki cesarskie); bujnie rozkwitła poezja oparta na tradycji ludowej (pieśń jüe-fu), przekształcona w twórczość typowo dworską, powstawały też poematy opisowe (fu); pod koniec epoki pojawiły się oryginalne dzieła buddyjskie; buddyzm triumfował w kolejnej epoce (220-589), konkurując z taoizmem: dominowała poezja (Cao Czy), eseistyka pisana w prozie zrytmizowanej, liczne dzieła krytyczno- i teoretycznoliterackie (Cao Pi) oraz antologie poetyckie. Epoka Tang (618-906) przyniosła rozkwit poezji (Wang Wej, Li Taj-po, Tu Fu, Po Cü-i); pojawiły się także pierwsze dzieła w stylu cy (Wen Ting-jü) oraz dzieła będące komentarzami do pism buddyjskich, stanowiące ważne ogniwo w rozwoju chińskiej prozy powieściowej. W epoce tej pojawiły się także teksty wprowadzające element fikcji lit. (Żywot białej małpy). Za panowania dynastii Sung rozwija się poezja meliczna w formie cy (Ou-jang Siu, Li Jü), poemat opisowy (Su Tung-po), kronikarstwo dynastyczne (Liu Sü), opracowywano encyklopedie (983 powstała tysiąctomowa!); konfucjaniści tworzą kanoniczne dzieła (czteroksiąg Sy-Szu); rozwija się lit. obyczajowa. Pod panowaniem dynastii Jüan rozwija się zasadniczo dramat w języku potocznym (Wang Szy-fu); epoka Ming (1368-1644) sprzyja rozwojowi literatury narodowej, przeważnie naśladującej dawne wzory; liczne powieści (m.in. obyczajowo-erotyczna Cing-ping-mej). Rozwój prozy przynosi także okres panowania dynastii Cing, opowiadania Pu Sung-linga, Sen czerwonej komnaty Cao Süe-cina (XVIII w.). Od 2. poł. XIX w. silne wpływy lit. europejskiej; po 1919 i utworzeniu republiki rozwój lit. w języku potocznym, nasilenie tematyki społecznej i obyczajowej (Lu Xun, Mao Dun, dramatopisarz Cao Yu); po 1949 dominacja doktryny realizmu socjalistycznego (Ting Ling); 1966-69 rewolucja kulturalna spowodowała zniszczenie tradycyjnej ciągłości l.ch., potępienie i usunięcie z życia artystycznego wybitnych twórców; obecnie najbardziej znanymi twórcami są poeci Tien Kien, Al Quing, powieściopisarze Cao Ming, Ding Ling, nawiązujący do liczącej cztery tysiąclecia tradycji lit. Chin oraz do dokonań nowoczesnej lit. europejskiej.

Reklama

Powiązane hasła:

BEI DAO Zhao Zhenkai, SIMA GUANG, CY, CAO CAO, CAO PI, CHAVANNES Édouard, TAO YUANGMING, LIN CE-SÜ, PU SUNG-LING, SY-MA SIANG-ŻU

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama