metody sterowania płodnością, środki stosowane w celu zapobiegania zapłodnieniu. Skuteczność metod a. określa się za pomocą tzw. wskaźnika Pearl - liczba ciąż wśród 100 kobiet stosujących daną metodę a. w ciągu roku. Z badań wynika, że najbardziej skuteczna jest a. hormonalna. (1) N a t u r a l n e
m e t o d y s t e r o w a n i a p ł o d n o- ś c i ą. Metody te nie odwołują się do żadnych sztucznych środków, opierają się jedynie na znajomości fizjologii płodności kobiety i mężczyzny. Okres płodności rozpoczyna się wraz z pojawieniem się cyklów miesięcznych u kobiety i wytrysków nasienia u mężczyzny. Wprawdzie na ogół pierwsze cykle miesięczne u młodej kobiety są bezowulacyjne, ale należy traktować je jako potencjalnie płodne. (2) S z t u c z n e m e t o d y
s t e r o w a n i a p ł o d n o ś c i ą.
a) prezerwatywa. Ta znana od dawna metoda sterowania płodnością obecnie należy do najbardziej popularnych. Do jej upowszechnienia przyczyniło się kilka czynników: prostota, skuteczność w zapobieganiu chorobom przenoszonym drogą płciową (m.in. AIDS, zapalenie wątroby typu B), unowocześnienie produkcji i zwiększenie efektywności dzięki połączeniu ze środkami plemnikobójczymi. Dla wielu osób prezerwatywa stała się atrakcyjna dzięki dodatkowym bodźcom erotycznym: produkowane są prezerwatywy o różnych
zapachach i kolorach, z wypustkami
pobudzającymi ścianki pochwy itp.
Zakłada się je na szyjkę macicy, a usuwa w ciągu 24 godzin po stosunku seksualnym (lekarz lub pielęgniarka powinni pouczyć, jak należy zakładać kapturek). Diafragmy (kapturki dopochwowe) są większe i wkłada się je nie tak głęboko jak kapturki naszyjkowe. c) chemiczne środki dopochwowe. Były stosowane od stuleci, ale obecnie są coraz bardziej popularne dzięki umasowieniu produkcji i zastosowaniu dość skutecznych środków plemnikobójczych. Są to: globulki, pianki i kremy dopochwowe. Znane i stosowane w Polsce: Patentex Oval, Kolpotex, Delphen, Secural i inne. Wszystkie te środki powinny być wprowadzane głęboko do pochwy na kilka lub kilkanaście minut przed stosunkiem (zgodnie z instrukcją). Ich działanie wiąże się z rozpuszczeniem pod wpływem ciepła i wilgotności. W przypadku stosunków wielokrotnych należy je stosować za każdym razem. Informacje dodatkowe: skuteczność metod chemicznych można zwiększyć dzięki jednoczesnemu zastosowaniu innych środków, np. prezerwatyw, metod naturalnych; nie mogą stosować ich osoby podatne na uczulenia; mają działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne; niektórzy mężczyźni, których partnerki stosują ten typ a. odczuwają pieczenie członka i dlatego partnerzy powinni sami ocenić, czy metoda ta jest dla nich odpowiednia; nie należy ich stosować w przypadku uprawiania seksu oralnego, ale niektórym partnerom nie utrudnia to takiej formy aktywności seksualnej.
d) pigułki antykoncepcyjne. Pigułki hormonalne stosowane doustnie przeżywają ponowny renesans dzięki udoskonaleniu ich składu chemicznego. Należą do najbardziej skutecznych metod sterowania płodnością. Ich działanie polega na blokowaniu owulacji, zmianie śluzu szyjkowego na nieprzenikliwy dla plemników i utrudnianiu transportu komórki jajowej. Poza działaniem antykoncepcyjnym, najnowsze generacje pigułek mają inne pozytywne oddziaływania: chronią przed chorobami nowotworowymi, endometriozą, torbielami, regulują krwawienia miesięczne, łagodzą lub znoszą objawy zespołu przedmiesiączkowego. Należy jednak wiedzieć, że pigułki mogą mieć różne ujemne następstwa: zespoły depresyjne, zaburzenia czynności wątroby i układu krążenia itp. Nie powinny stosować ich kobiety w przypadkach chorób układu krążenia, nowotworów piersi i hormonozależnych, chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego, cukrzycy, wysokiego stężenia cholesterolu oraz kobiety nałogowo palące papierosy. d) metody antykoncepcji postkoitalnej (zob. tabl.).
- antykoncepcja, metody antykoncepcji,...
- ANTYKONCEPCJA, metody postępowania...
- antykoncepcja młodzieżowa, metoda sterowania płodnością...