cykl reakcji seksualnych kobiet

cztery fazy reakcji seksualnych wyodrębnione przez Mastersa i Johnson. Wyniki najnowszych badań wskazują , że c.r.s.k. nie musi przebiegać w czterech fazach i zależy od indywidualnych cech psychofizjologii seksualnej danej osoby. (1) Faza podniecenia: erekcja brodawek sutkowych (brodawki wydłużają się o 0,5-1cm, piersi powiększają się, zwiększa się wyrazistość ich naczyń); zaróżowienie skóry, najpierw na podbrzuszu, które rozprzestrzenia się na piersi; wzrost napięcia układu mięśniowego, zwłaszcza mięśni pochwy; przyspieszenie akcji serca (równolegle do wzrostu podniecenia); wzrost ciśnienia tętniczego krwi; nabrzmienie żołędzi łechtaczki, zwiększenie i wydłużenie trzonu łechtaczki; pojawienie się śluzu pochwowego (lubricatio, lubrykacja), rozszerzenie i wydłużenie pochwy (jej ściany są ciemniejsze); wzrost pobudliwości macicy, która częściowo unosi się; rozchylenie i powiększenie warg sromowych, rozszerzenie i pogrubienie warg sromowych mniejszych. (2) Faza plateau: dalsze zwiększenie objętości piersi, naprężenie brodawek i przekrwienie ich otoczki; zaróżowienie seksualne skóry nasila się i może obejmować całe ciało; dalszy wzrost napięcia układu mięśniowego, skurcze mięśni twarzy i brzucha; przyspieszenie rytmu oddechu i pracy serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi; zmiana położenia łechtaczki (z wiszącego na ukryte pod przednią krawędzią spojenia łonowego); dalsze powiększanie się pochwy; uniesienie macicy w kierunku miednicy większej, zwiększenie pobudliwości trzonu; przekrwienie warg sromowych większych; barwa warg sromowych mniejszych przypomina kolor ciemnego wina; nawilżenie ujścia pochwy dzięki wydzielinie gruczołów przedsionkowych większych (Bartholina). (3) Faza orgazmu: nasilenie rumieńca seksualnego na ciele; skurcze grup mięśniowych ciała; skurcze zwieracza odbytu; zwiększenie częstotliwości oddechu, przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi; skurcze pochwy co 0,8 s, powtarzające się 5-12 razy; kurcz trzonu macicy. (4) Faza odprężenia: szybkie ustąpienie nabrzmienia otoczek i brodawek piersiowych, piersi stopniowo zmniejszają się; ustąpienie rumieńca seksualnego w kolejności odwrotnej do jego pojawienia się; ustąpienie w ciągu kilku minut napięcia układu mięśniowego, powrót do normy oddychania, akcji serca, ciśnienia krwi; powrót łechtaczki (w ciągu kilku sekund) do normalnej pozycji; powrót pochwy (w ciągu 10-15 minut) do normalnego wyglądu; szerokie otwarcie na 20-30 minut szyjki macicy, która następnie wraca do stanu wyjściowego; powrót do stanu wyjściowego warg sromowych większych i mniejszych (zob. tabl.).