grisi siknis

zaburzenie występujące w społeczności Moskito, żyjącej na atlantyckim wybrzeżu Nikaragui i Hondurasu (około 140 tysięcy ludności w obu krajach). Posługuje się własnym językiem. Należy w większości do jednego z protestanckich wyznań "Braci Morawskich". Społeczność ta powstała w wyniku zmieszania się w XVIII w. Indian z Murzynami. W obyczajowości tego ludu są zauważalne wpływy Europejczyków, Kreolów i Chińczyków. Zespół g.s. polega na występowaniu irracjonalnej agresywności, przemocy, a towarzyszą mu bóle głowy, lęk, złość, agresja. Napady agresji mają podtekst seksualny. Dotyczą kobiet, którym przypisuje się, że są wcieleniem diabła przyjmującego atrakcyjną postać. atak zaczyna się od okrzyku: mairen nanira laik, co oznacza: "on jest tą kobietą!" Chociaż najczęściej choroba atakuje kobiety, to mężczyźni stawali się ofiarami agresji. Spośród pięciu badanych mężczyzn czterech było homoseksualistami. Zdarzało się, że g.s. przybierało charakter epidemii. W ostatnich latach zanotowano zwiększenie się liczby napadów i sprawców, np. w latach 60. było ich 62, a w końcu lat 70. już ponad 660. Szukając przyczyn tego zaburzenia, badacze stwierdzili, że pierwsi biali ludzie, którzy przybyli na te tereny, pozytywnie oceniali lud Moskito i czuli się przez nich akceptowani. Przybycie misjonarzy z protestanckiej sekty "Bracia Morawscy" w 1849 r. oraz w 1881 r. powszechne nawrócenie tubylców zmieniło zasadniczo sytuację. W ocenie misjonarzy tubylcy byli niemoralni, praktykowali bowiem czary, poligamię, szamanizm. Misjonarze przetłumaczyli Biblię i upowszechnili ją wśród tubylców. Wpływy misjonarzy, Kreoli, Murzynów sprzyjały szokowi poznawczemu, którego efektem był zespół g.s. Młode kobiety zaczęły stwarzać sytuacje stresowe mężczyznom w wyniku ujawnionych oczekiwań, potrzeb seksualnych itp. W okresie dojrzewania dochodzi do separacji płci, młode kobiety są pilnowane przez swoje matki. Wiele kobiet w różnym wieku przebywa w tym samym miejscu. W wyniku wychowania stają się podporządkowane i bierne, najpierw wobec swoich rodziców, a później wobec mężów. Są jednak niedostępne dla młodych mężczyzn, a ponadto chrześcijański model seksu i małżeństwa, kreowany przez wspomnianą protestancką sektę, zwiększył dystans między płciami. Seks jest represjonowany dość silnie. G.s. wyraża odblokowanie tych zahamowań w formie agresywnej wobec niedostępnych obiektów erotycznych. Sprzyja temu jeszcze dodatkowo kreowanie przez wychowanie bardzo żywych reakcji ekspresyjnych, gestykulacji w wyrażaniu emocji. Misjonarze również pozytywnie oceniają te histeryczne zgoła zachowania w uroczystościach religijnych, traktując je jako ułatwiające kontakt ze światem duchowym. Dochodzi do tego jeszcze spore spożycie miejscowego piwa przez młodych mężczyzn. Wszystkie te czynniki sprzyjają powstaniu "mieszanki wybuchowej", szczególnie wobec atrakcyjnych, młodych kobiet, a zakodowane histeryczne zachowania uruchamiają burzliwy i przykry dla kobiety wybuch agresji.