gałąź wiedzy o literaturze powstała na przełomie XIX i XX w.; obejmuje badania społ. genezy twórczości lit., obiegu dzieł lit. w środowiskach czytelniczych oraz społ. uwarunkowań instytucji i systemów komunikacji lit.; pierwsze prace literaturoznawcze reprezentujące podejście socjologiczne były uszczegółowieniem teorii pozytywistycznych (gł. H. Taine'a); reprezentanci tego nurtu (w Polsce najwybitniejszym był P. Chmielowski) interpretowali przemiany twórczości lit. w aspekcie ich zewn. uwarunkowań, gł. zmian zachodzących wśród zbiorowości czytelniczych; od lat 50. i 60. s.l. rozpatruje literaturę jako instytucję, w ramach której utrwaliły się wzajemnie powiązane role, spośród których najważniejsze są: rola pisarza, rola czytelnika (i szerzej: publiczności) oraz rola pośrednika między nimi; zagadnienia roli pisarza są najczęściej analizowane w krajach anglosaskich (R. Williams, R.N. Wilson, w Polsce - A. Siciński); badania nad czytelnikiem przybierają albo postać teorii, interpretującej pojawianie się, względnie zamieranie pewnych gatunków, np. eposu, zastąpionego przez powieść (I. Watt), albo zmierzają w stronę ilościowych analiz publiczności czytającej i interpretacji uwzględniających aspekt polityczny (A. Kłoskowska, A. Pawełczyńska, B. Sułkowski). Najpełniejszą koncepcję s.l., syntetyzującą podejście fenomenologiczne z tradycjami marksistowskimi, stworzył w Polsce S. Żółkiewski; wykorzystał w niej także podstawowe pojęcia teorii komunikowania, które uwzględnia także H.R. Jauss, badający komunikację pisarza i czytelnika (recepcję) na tle oczekiwań czytelniczych, regulowanych normami gatunkowymi, normami i przyzwyczajeniami lekturowymi (podobne badania w Polsce prowadzili m.in. J. Sławiński, M. Głowiński, E. Balcerzan, Z. Mitosek).
- socjologia literatury, kierunek badań zpogranicza...
- historia literatury, podstawowy (obok teorii...
- ŻÓŁKIEWSKI, Stefan (1911-91)