ruch współzawodnictwa pracy (zwiększenie wydajności) w ZSRR, upowszechniony następnie w innych krajach tzw. obozu socjalistycznego; inicjatorem był komisarz ludowy ZSRR ds. przemysłu, Sergo Ordżonikidze, który przeczytał w "Izwiestiach" notatkę, jakoby pewien górnik z Donbasu na jednej zmianie (w ciągu 5 godzin i 45 minut) wydobył 102 tony węgla, przekraczając 14-krotnie (o 1475%) dzienną normę wydobycia; rzecz działa się 1935 w miasteczku Kadijewka na Ukrainie (nazwę zmieniono z czasem na Stachanow), w kopalni Centralna-Irmino, a przyszłym bohaterem pracy był niepiśmienny chłop z guberni orłowskiej Aleksiej G. Stachanow (1905-78), który zresztą dwukrotnie jeszcze pobił swój rekord; w założeniach ideologicznych r.s. był narzędziem propagandy, mającym poprawić niską wydajność pracy oraz udowodnić wyższość systemu socjalistycznego nad kapitalistycznym; praktycznie prowadził do większej eksploatacji robotników (wpływając na podwyższenie norm); w Polsce r.s. wprowadzono jako ruch przodowników pracy, z osiągnięciami W. Pstrowskiego na czele; swego rodzaju artystycznym zwierciadłem wypaczeń tego ruchu był film A. Wajdy Człowiek z marmuru.
STACHANOWSKI RUCH
Nauki społeczne i humanistyka