osoby opuszczające własny kraj z obawy przed prześladowaniami na tle wyznawanej religii, przynależności do określonej rasy lub narodowości itp., także ekspatriowane siłą; w myśl prawa międzynar. u. uprawnieni są do ochrony (w zakresie wyznaczanym prawami człowieka) przez kompetentne organizacje międzynar. oraz przez władze państw, na których terytorium szukają schronienia; 1921 po raz pierwszy Liga Nar. powołała Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźstwa, pierwszym komisarzem został norw. uczony-podróżnik F. Nansen (m.in. nadzorował wielką akcję przesiedlenia 1,5 mln Greków z Azji Mniejszej do Grecji i 0,5 mln Turków z Grecji do Turcji); Urząd ten wystawiał dokumenty osobiste (tzw. paszporty nansenowskie), 1938 otrzymał pokojową nagrodę Nobla; 1944 funkcje te przejęła UNRRA, od 1951 działa Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) z siedzibą w Genewie, świadczący pomoc w akcjach repatriacyjnych, z którego inicjatywy powstała fundamentalna dla statusu u. konwencja (1951) oraz kilka innych aktów prawnych; 1981 UNHCR otrzymał pokojową nagrodę Nobla; liczbę u. na świecie, wynoszącą w roku uchwalenia Konwencji Genewskiej (1951) ok. 1 mln osób, szacuje się (2001) na 21 mln; w Polsce (która 1991 ratyfikowała Konwencję Genewską) w latach 1992-2000 o status uchodźcy wystąpiło 20 607 osób z 91 krajów, pozytywnie rozpatrzono wnioski 1061 osób (najw. z Bośni-Hercegowiny, Somalii i Sri Lanki).
- status uchodźcy w Unii Europejskiej, – zagadnienie wchodzące...
- status osoby ubiegającej się o status uchodźcy w Unii Europejskiej, status osoby ubiegającej...
- status azylanta w Unii Europejskiej, status uchodźcy w Unii...