Dżamal al-Din (1838-97)
filozof, publicysta, reformator islamski; urodzony w Iranie, ale przebywając w Europie twierdził, że jest Afgańczykiem; dużo podróżował (do Indii, Egiptu, Imperium Osmańskiego, Rosji, Anglii, Francji i in.); przez krótki czas pracował w latach 80-tych jako doradca szacha Nasira al-Dina, jednak ostra krytyka polityki szacha zmusiła go do opuszczenia Persji; jeden z ojców modernizmu islamskiego (obok M. Abduha) – wskazywał na potrzebę przyjmowania osiągnęć naukowych i wynalazków technicznych z Zachodu, przy jednoczesnym zachowaniu tradycji islamskich, podkreślał znaczenie religii w życiu społecznym; występował przeciwko kolonializmowi i westernizacji, jego program panislamizmu (ittihad-i islam) zakładał zmodernizowanie na wzór zachodni muzułmańskich armii w celu wypacia Europejczyków z Bliskiego i Środkowego Wschodu; wzywając do uzyskania niepodległości przez poszczególne kraje muzułmańskie dał impuls do rozwoju nacjonalizmu islamskiego.