(1568-91)
– urodził się 9 marca w Castiglione della Stivierre koło Mantui w Lombardii. Był najstarszym synem Ferranta, księcia Rzeszy, i Marty, spokrewnionych z najsłynniejszymi rodami Italii. Ojciec sposobił go do kariery wojskowej. Mając zaledwie kilka lat przebywał w obozie wojskowym, gdy jego ojciec, generał Karola V, święcił triumfy jako uczestnik bitwy z Turkami pod Lepanto (1571), a następnie na dworach we Florencji u F. de Medici (1577) i Madrycie (1580-82). A. był jednak niechętny życiu dworskiemu. Z zamiłowaniem oddawał się natomiast studiom języków obcych i matematyki. Dzięki matce A. od najmłodszych lat wychowywany był w przywiązaniu do tradycji katolickiej. Ogromny wpływ na kształtowanie się duchowej postawy młodego Gonzagi miało spotkanie (1580) ze św. ➞ Karolem Boromeuszem, który udzielił Alojzemu pierwszej komunii świętej. Mimo oporu ojca A. zdołał urzeczywistnić swój wcześniejszy zamiar wstąpienia do Towarzystwa Jezusowego w 1585 roku w Rzymie. Dopomógł mu w tym generał zakonu franciszkanów, Francesco Gonzaga. Jako najstarszy syn Ferranta A. zrzekł się swego prawa do dziedziczenia na rzecz brata Rudolfa. Nowicjat rozpoczął 25 listopada 1585 roku. W swych zapiskach przyszły święty wyznał, że praktyki pokutne w zakonie były lżejsze od tych, które sobie sam wcześniej zadawał. W 1587 roku A. otrzymł święcenia niższe i rozpoczął studia teologiczne. Tu spotkał się m.in. z późniejszym św. ➞ Robertem Belarminem, który był jego kierownikiem duchowym. Na jego prośbę w 1589 roku A. wyjeżdża do rodzinnego Castiglione, by pojednać swego ojca z bratem Rudolfem. Wróciwszy do Rzymu zastał w Wiecznym Mieście głód i epidemię. Za zezwoleniem przełożonych oddał się posłudze chorym w rzymskich szpitalach, sam jednak zaraził się i zmarł 21 czerwca. Kult A. upowszechnił się bardzo szybko. W roku 1605 papież Paweł V ogłosił go błogosławionym, kanonizacji zaś dokonał papież Benedykt XIII w 1726 roku (razem z kanonizacją św. ➞ Stanisława Kostki). Jest on patronem katolickiej młodzieży studiującej. Relikwie świętego spoczywają w kościele św. Ignacego w Rzymie, głowa zaś w bazylice w Castiglione. Wspomnienie św. A. Kościół obchodzi (od 1621 roku) 21 czerwca, czyli w jego dies natalis. W Polsce kult A. upowszechnili jezuici, a także królowa Maria Ludwika Gonzaga. W 1609 roku ukazał się drukiem jego żywot napisany przez Szymona Wysockiego. W teatrzykach jezuickich grywano dramaty o świętym. Na Górnym Śląsku jeszcze do niedawna istniały stowarzyszenia i bractwa pod wezwaniem św. A. (alojzjanie). W polskich kościołach popularne było nabożeństwo tzw. sześciodniowe ku jego czci przygotowujące do liturgicznego wspomnienia. W kościele św. Barbary w Krakowie znajduje się jeden z najstarszych wizerunków A. pędzla T. Dolabelli (1612).14 Św. Alojzy Gonzaga