(?-304)
– męczennica; niewiele wiadomo o niej, poza tym, że śmierć poniosła w starożytnym Sirmium (dziś Sremska Mitrovica w Serbii). Stało się to w czasach prześladowań za cesarza Dioklecjana. Początkowo czczono ją 25 grudnia. Patriarcha Gennadiusz (458-471) przeniósł jej relikwie do Konstantynopola. Rzymski kult A. związany jest z bazyliką położoną u stóp Palatynu, w której papież corocznie 25 grudnia celebrował drugą mszę świętą dla rodziny cesarskiej. Bazylika ta powstała bowiem z fundacji trudnej do zidentyfikowania Anastazji (być może krewnej cesarza Konstantyna Wielkiego). Stąd niektóre legendy utożsamiały A. z Sirmium z inną Anastazją – rzymską arystokratką i uczennicą św. ➞ Chryzogona, czczoną 27 października. Legendy te jednak nie przedstawiają wartości historycznej. W pobożności ludowej A. wzywano jako orędowniczkę przy bólach głowy. Jako że w trakcie tortur – wedle legendy powtórzonej przez Skargę za Metafrastem – ucięto jej język, uważano ją też za patronkę cenzury i stąd przedstawiano z nożycami w ręce.17 Anastazja (?-304) srebrne popiersie, 1725 r.