(III w.)
– męczennica; około 248 roku w Aleksandrii (Egipt) doszło do okrutnego prześladowania chrześcijan. Właśnie wtedy A., jako chrześcijanka, została uwięziona. Za obronę wiary skazana została na tortury i spalenie. Sama jednak dobrowolnie rzuciła się w ogień. Opis tego męczeństwa znajduje się w Historii Kościoła Euzebiusza z Cezarei (powtórzony za św. ➞ Dionizym Wielkim). Później powstało jeszcze wiele utworów opowiadających o A. Zamieszczają one fakty historyczne obok nie potwierdzonych lub wprost legendarnych. Świadectwa kultu A. znajdują się w pobożności ludowej oraz w sztuce. Uważana była za orędowniczką w bólu zębów (oprawcy wybili jej zęby i zmiażdżyli szczęki). Pontyfikał krakowski z XV wieku wspomina ją jako patronkę Królestwa Polskiego. Święto obchodzi się 9 lutego. Na Zatybrzu w Rzymie wznosi się bazylika pod jej wezwaniem. W ikonografii A. przedstawiana jest jako młoda niewiasta z palmą męczeńską oraz z kleszczami, w których trzyma wyrwany ząb. Najliczniejsze przedstawienia pochodzą z XV wieku. A. malowali m.in. przedstawiciele szkoły umbryjskiej, Pierro della Francesco i Vivarini. W sztuce polskiej A. pojawia się w malarstwie gotyckim w orszaku niewiast towarzyszących Maryi (tryptyk w dominikańskim kościele pw. Św. Trójcy w Krakowie, 1467).29 Św. Apolonia, fragment pentaptyku wrocławskiego, ok. 1473 r.