(673-735)
– Doktor Kościoła; urodził się w hrabstwie Northumbria (Anglia) i jako 7-letni chłopiec wstąpił w charakterze oblata (wstępny stopień nowicjatu) do klasztoru w Weartmouth, założonego zaledwie kilka lat wcześniej przez św. ➞ Benedykta Biscopa; umożliwiło to B. pobieranie nauk i przygotowywanie się do stanu zakonnego. Dwa lata później udał się z grupą mnichów do Jarrow, innego opactwa benedyktyńskiego, założonego przez św. ➞ Benedykta. Z tym miejscem związane jest całe jego twórcze życie. Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk św. ➞ Jana z Berverley (703) i odtąd z wielką pasją oddawał się wszechstronnym studiom. Zdobył wiedzę imponującą w swoich czasach: znał – oprócz obowiązkowej łaciny – także grekę i hebrajski, co umożliwiło mu bardzo gruntowne studia biblistyczne; jego komentarze do ksiąg Starego i Nowego Testamentu potwierdzają, iż był najwybitniejszym egzegetą wczesnego średniowiecza. Liczba prac, jakie zostawił, jest wręcz ogromna, dowodząc iście benedyktyńskiego trudu. Zdumiewa np. precyzyjnie dobierany zestaw źródeł, jakimi Beda posługiwał się z wprawą równą niemal historykom XIX i XX wieku. Owocem tych talentów jest m.in. Historia kościelna narodu angielskiego obejmująca czasy od Juliusza Cezara po rok 731, wzbogacona krytycznymi, a zarazem pełnymi żarliwej przyjaźni żywotami kilku świętych: swego mistrza ➞ Benedykta Biscopa, Ceolfryda, Esterwina i innych. Równie staranne i cenne pod względem historycznym oraz jako źródło hagiograficzne jest Martyrologium, cieszące się i dzisiaj poważaniem badaczy. Jego autorytet w tych dziedzinach, które były mu najbliższe: interpretacji Pisma Św., historii kościoła i patrystyki potwierdziło pełne czci orzeczenie synodu w Akwizgranie (836). Obok wspomnianych dziedzin wiedzy B. zajmował się również poetyką, retoryką, ortografią, z dużym powodzeniem uprawiał poezję religijną (pozostawił po sobie rozmaite hymny i modlitwy), interesował się także sposobami obliczania czasu (chronometrią i komputystyką). Z pism jego emanują – mimo erudycji – skromność i prostota, odzwierciedlająca się także w stylu: jasnym, dążącym do unikania częstych w scholastyce zawiłości. Był zresztą mistrzem tłumaczenia alegorycznych sensów zarówno Biblii, jak też pism Ojców Kościoła. Wyraźnie miał talent pedagogiczny i pisał swe dzieła z myślą o uczniach, stąd też wiele rozpraw i traktatów można by nazwać „podręcznikami” w dzisiejszym rozumieniu tego słowa. Był wyrazicielem kultu Najśw. Marii Panny i zwolennikiem częstego przyjmowania komunii św. Zmarł 25 maja i tego też dnia jest od 1969 roku wspominany (wcześniej jego pamiątka przypadała na 27 maja). W 1899 papież Leon XIII nadał mu tytuł Doktora Kościoła. Jego relikwie znajdowały się przez trzy wieki w opactwie Jarrow, później we wspólnej urnie złożono je – wraz ze szczątkami św. ➞ Kutberta – w katedrze w Durham (1030); potem umieszczono je tamże w osobnej, cennej urnie (1155); w 1373 wzniesiono tam piękny grobowiec; w czasach Henryka VIII relikwie zostały sprofanowane i zniszczone; pozostała tylko ich niewielka część, ocalona przez wiernych.