(1380-1444)
– Doktor Kościoła; urodził się w Massa Maritima w Republice Sieneńskiej. Rodzice – Albertollo Albizzeschi i Raniera Avveduti – odumarli go w dzieciństwie, a jego wychowaniem zajmował się stryj, mieszkający w Sienie; tam też studiował na uniwersytecie nauki prawne i teologię (1396-99), uzyskując tytuł licencjata. Po wstąpieniu do „Konfraterni Najświętszej Maryi” oddał się opiece nad chorymi; w czasie epidemii sam się zaraził i jedynie cudem uniknął śmierci; 1402 wstąpił do franciszkanów w Sienie, rok póżniej złożył śluby zakonne, w 1404 zaś otrzymał święcenia kapłańskie. Następnych kilkanaście lat spędził w klasztorze franciszkańskim w Capiola k. Sieny, wykorzystując ten czas na gruntowniejsze lektury bibliologiczne, patrystyczne i teologiczne (poznał m.in. pisma św. ➞ Bonawentury). Ujawnił się wówczas jego wielki dar kaznodziejski, który wkrótce poznała cała Italia; kościoły, w których głosił kazania B., nie były w stanie pomieścić wszystkich wiernych, stąd też zgromadzenia odbywały się na placach przed świątyniami. Świadectwa powiadają o tysiącach udzielonych komunii św., o pojednaniach zwaśnionych i licznych nawróceniach towarzyszacych tym nabożeństwom. Uwielbienie, jakie żywił B. dla imienia Jezus (nosił je wypisane na tabliczce zawieszonej na piersi), wzbudziło podejrzenie o herezję i B. musiał wyjaśniać znaczenie swego kultu przed papieżami Marcinem V (1426) i Eugeniuszem IV (1431); obaj ci papieże zaufali całkowicie franciszkaninowi z Sieny, proponując mu nawet stanowisko biskupa (w Ferrarze, Urbino, Sienie), B. udało się jednak z tych zaszczytów wyprosić. Jego zasadniczą troską było odchodzenie zakonu franciszkańskiego od pierwotnego charakteru reguły; zdawał sobie sprawę, że przywrócenie surowości zasad głoszonych przez założyciela zakonu było niemożliwe. Począł więc zakładać nowe konwenty, podporządkowane głoszonej przez siebie obserwie (tzn. konieczności przestrzegania dawnych reguł i zasad); od początku członków owych zgromadzeń zwano obserwantami (wywodzili się spośród nich m.in. św. ➞ Jan Kapistran i św. ➞ Jakub z Marchii). Przyczyną popularności głoszonej przez B. obserwy stały się także jego pisma ascetyczno-mistyczne (m.in. De christiana religione, De evangelio aeterno, De Beata Virgine, De Spiritu Sancto), poruszające sprawę pośrednictwa Matki Najświętszej, problem Niepokalanego Poczęcia, kult św. Józefa, liczne zagadnienia etyczne i społeczne (znaczenie tych pism sprawiło, że B. został uznany za Doktora Kościoła). Zmarł 20 maja w San Silvestro w pobliżu Akwili i ten dzień jest poświęcony przez Kościół jego wspominaniu. Kanonizowano go 6 lat później, po rozpatrzeniu przypadków uzdrowień, jakie nastąpiły w czasie wystawienia ciała zmarłego w kościele w Akwili; w uroczystości wzięło udział kilka tysięcy jego uczniów duchowych – obserwantów. W 1472 roku relikwie świętego przeniesiono z kościoła minorytów w Akwili do nowej świątyni pod wezwaniem św. Bernardyna; miasto uważa go – obok św. ➞ Rainera – za swego patrona. Obserwanci zostali sprowadzeni do Polski przez św. Jana Kapistrana i założyli klasztory we Wrocławiu (1452), Krakowie (1453), Warszawie (1454); zwani w Polsce bernardynami obserwanci stanowili w poł. lat 70. XX wieku drugą co do liczebności (po salezjanach) zbiorowość zakonną (męską i żeńską) w Polsce (772 mnichów). Łącznie na świecie w tym samym okresie zakon liczył ok. 22 tys. mnichów i przeszło 1 tys. mniszek.11 Bernardyn Sieneński, Gerard David, 1500 r.